06 may 2024, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Sofie van Thiel
Our Shared Breath is de eerste solotentoonstelling Sofie van Thiel. In haar abstracte werk vol kleur en beweging vertaalt ze ervaringen en gevoelens naar het doek. Daarvoor vertrekt ze vanuit beelden die haar te binnen schieten net voordat ze in slaapt valt, nét voor het onderbewustzijn. Die beelden zijn heel abstract; een gekrioel van kleur, textuur en compositie.
Zodra de eerste verf op het doek zit laat het ze het beeld los en wordt iedere handeling een reactie op de vorige. “Schilderen is een soort dialoog gevoerd tussen mij en het materiaal, intuïtief inspelend op hoe compositie, kleur en textuur op elkaar reageren. Beweging is hierbij belangrijk, omdat het de voertaal is van de dialoog maar ook omdat het vluchtig is.”
De titel van de tentoonstelling ontleende ze aan een boek van de Amerikaanse schrijver-wetenschapper Robin Wall Kimmerer waarin onder andere het concept wederkerigheid centraal staat. Van Thiel omschrijft het als een manier van leven waarbij je geeft en neemt, en zo de balans behoudt. “Het mooiste compliment voor mij is dat mensen de energie ontvangen die ik in mijn werken stop. Ik beschouw verwondering als een van de essenties van het mens-zijn.”
Our Shared Breath van Sofie van Thiel is nog tot en met 26 mei te zien bij Galerie Seine in Rotterdam. Komende week (9 tm 12 mei) toont Galerie Seine werk van Van Thiel op Art on Paper Amsterdam.
Waar is je atelier en hoe ziet het eruit?
Mijn atelier bevindt zich in een afgetrapt kantoorpand in Rotterdam Oost. Het hele gebied is gebouwd in de jaren ‘90 maar staat desondanks al op de slooplijst vanwege een nieuw bestemmingsplan van de gemeente. Zonde, maar dit geeft me wel de vrijheid om er onbezorgd een zooi van te maken. Mijn atelier zit op de vijfde verdieping in de hoek van het gebouw, heeft veel licht en uitzicht en voelt daarom als mijn eigen torentje.
Natuurlijk daglicht vanuit het atelier, april 2024
Op je Instagram zag ik een foto van je atelier en daarop leg je de avondzon vast. Is natuurlijk licht belangrijk voor je als schilder?
Natuurlijk daglicht is zeker belangrijk voor me. Vooral in de avond geniet ik van de zon die achter de skyline van Rotterdam ondergaat, maar ik zou me niet willen beperken tot binnenvallend daglicht in mijn atelier. Mooie luchten en de veranderende zon, met name het effect daarvan op de kleurrijke wereld om ons heen, inspireert me dagelijks, en dan het liefst wanneer ik in de natuur ben. Mijn atelier is de plek waar ik al die momenten, verschillende soorten licht en kleuren van buiten vertaal naar schilderijen.
Hoe ziet een typische dag in je atelier eruit? Heb je routines, draai je muziek of juist niet, ontvang je vrienden of houd je de deur liever gesloten voor bekenden?
Ik houd van rituelen, ze geven me rust waardoor ik ruimte ervaar om mijn werkproces steeds beter te begrijpen en omarmen. Ik ben een ochtendmens, ik houd van de frisse lucht en de stilte. Als ik al helemaal ‘aan sta’ moeten veel mensen nog op gang komen met hun koffietje. In de ochtend heb ik razend veel energie, eigenlijk te veel om te schilderen, dus stop ik het in onderzoek doen. Achter ieder schilderij gaat een hoop literatuur schuil. Naast schilderen is lezen mijn grote obsessie. Ik lees over kunstenaars die ik adoreer, zoals Hilma af Klint, Vivian Suter, Agnes Martin en Georgia O’Keeffe. Ik lees over kleuren, schildertechnieken en (kunst)geschiedenis. Ik heb een onuitputtelijke nieuwsgierigheid naar de wereld om me heen en hoe andere mensen en culturen naar de wereld kijken. Dat komt allemaal terug in wat ik schilder.
Rond 11 uur fiets ik naar mijn atelier. Hoe chaotisch of emotioneel mijn gedachten ook zijn, zodra ik mijn atelier binnen kom stap ik in mijn eigen veilige wereldje. Mijn atelier beschouw ik als de binnenkant van mijn hoofd maar dan in fysieke vorm. Ik voel me fijn tussen mijn georganiseerde chaos, mijn schilderijen staan als beschermers om me heen en vormen de hoofdpersonen in mijn eigen sprookje. Ik nodig graag mensen uit, maar ik moet me hier wel iedere keer mentaal op voorbereiden; iemand uitnodigen in het diepste van je hoofd is best kwetsbaar.
Als ik aankom in mijn atelier doe ik heel rustig aan. Sowieso moet ik iedere dag weer wennen maar ik heb ook geleerd dat ‘moeten schilderen’ averechts werkt. Juist wanneer ik een beetje aanrommel of scroll op Instagram (ja, heel slecht) zonder mezelf enige druk op te leggen, vind ik altijd het juiste startpunt. Dat ik steeds meer vertrouwen heb in dat proces voelt bevrijdend. Wanneer ik bezig ben met schilderen luister ik graag naar Instrumental, Psychedelic of (Indie) Jazz, het liefst zonder al te veel vocalen want dat leidt me af.
Overzicht van de solotentoonstelling ‘Our Shared Breath’ in Studio Seine, te zien t/m 26 mei
Gefeliciteerd met Our Shared Breath, je eerste solotentoonstelling in een galerie. De opening is net achter de rug. Is dat gegaan zoals je had gedacht? Wat was het leukste compliment dat je kreeg?
Dankjewel! De opening van mijn eerste solotentoonstelling was leuk en overweldigend tegelijkertijd. Ik heb een hoop bloemen gekregen en voelde me extreem dankbaar voor de steun en liefde van de mensen om me heen. Het mooiste compliment voor mij is dat mensen de energie ontvangen die ik in mijn werken stop. Ik beschouw verwondering als een van de essenties van het mens-zijn. We observeren, we verwonderen en we delen onze ervaringen. Als mijn vertaling van verwondering in de vorm van een schilderij bij mensen binnenkomt en ze daar een stukje van mee naar huis nemen, is dat het grootste compliment dat ik kan krijgen.
De show ontleent zijn naam aan een citaat van de Amerikaans schrijver Robin Wall Kimmerer. Ik weet niet of zij bij het grote publiek bekend is, kan je iets meer vertellen over wie zij is en wat je aantrekt in haar kijk op de wereld?
Robin Wall Kimmerer is schrijver, wetenschapper, professor aan een universiteit en lid van de inheemse Amerikaanse stam Potawatomi. In haar deels biografische boeken vervlecht ze westerse wetenschap met kennis vanuit haar inheemse stam op een prachtige poëtische manier. Een belangrijk onderwerp in haar boek ‘Braiding Sweetgrass’ is wederkerigheid (Reciprocity in het Engels). Het is een manier van leven waarbij je geeft en neemt, en op deze manier balans behoudt. Ik bewonder deze kijk op de wereld als tegenbeweging in onze door kapitalisme gedomineerde wereld waarin we de kennis en verbinding met de natuur (en met onszelf) volledig kwijt lijken te raken. Ik ben zelf veel bezig met wat ik als kunstenaar achterlaat en mijn schilderijen zijn mijn manier van teruggeven na al het moois dat ik mag ervaren.
In je werk vertaal je ervaringen en gevoelens naar het doek. De werken hebben titels als Sensory Pleasure en The voice of the rain. Ook zitten je doeken vol beweging, ik kan me voorstellen dat je hierdoor voor een deel de controle verliest over de compositie. Hoe ga je hiermee om en hoe is je werkwijze ontstaan?
Op de Willem de Kooning Academie studeerde ik illustratie. Het voelde alsof ik constant binnen de lijntjes moest kleuren terwijl dat niet lukte. Tijdens mijn uitwisseling naar Sydney kwam ik op een traditionele kunstacademie terecht waar ik het vak ‘Painting’ volgde. Een opdracht was het adopteren van de techniek van een bekende kunstenaar voor een aantal weken. Ik koos voor de ‘soak & stain’ techniek van Helen Frankenthaler. De vrijheid die ik daarmee kreeg voelde als een feestje. Ik experimenteerde met losse stukken ongeprepareerd canvas, gooide er verf op en liet het weken in de tuin van de academie liggen om te zien hoe het weer speelde met het doek. Hier ontstond mijn affiniteit met iets beginnen om vervolgens de controle los te laten. Hoewel ik niet meer werk met grote vlekken acrylverf, benader ik een schilderij nog op dezelfde manier. Het begint met een beeld in mijn hoofd. Vaak iets wat me te binnen schiet net voordat ik in slaap val, het moment waarop je hersenen richting theta golven gaan, nét voor het onderbewustzijn, waarin je het meest creatief bent. De visualisatie is heel abstract; een gekrioel van kleur, textuur en compositie. Daar begin ik mee maar zodra de eerste verf op het doek zit laat ik dat beeld los. Iedere handeling is een reactie op de vorige. Schilderen is een soort dialoog gevoerd tussen mij en het materiaal, intuïtief inspelend op hoe compositie, kleur en textuur op elkaar reageren. Beweging is hierbij belangrijk, omdat het de voertaal is van de dialoog maar ook omdat het vluchtig is. Wanneer een schilderij af is zie ik het niet als een object, maar als een moment in de tijd.
Sofie van Thiel, Bravado, 2023
Wat was het lastigste doek om te schilderen voor Our Shared Breath?
Het lastigste doek voor Our Shared Breath was tegelijkertijd een openbaring. Onder wat nu het schilderij is, zitten heel wat probeersels. Ik denk dat ik al twee jaar geleden begon met een opzet, maar ik kreeg maar niet op doek wat ik in mijn hoofd visualiseerde en had het verbannen naar een hoek van mijn atelier. Op een avond haalde ik het weer tevoorschijn en het lukte me eindelijk te maken wat ik al die tijd voor me zag. Dikke lagen olieverf met veel textuur maar toch transparant zodat kleuren van een onderlaag er doorheen vloeien. Diezelfde avond was het klaar. Die transformatie gaf me zo’n adrenaline kick dat het doek de titel Bravado heeft gekregen.
Je bent twee jaar terug afgestudeerd aan de WdKA, nu heb je je eerste soloshow. Wat zijn je plannen voor de komende, pak hem beet, vijf jaar?
Ik ben echt een dromer en geloof stiekem in manifestatie, maar heb tegelijkertijd een pragmatische visie voor mijn toekomst. Samen met Linda Seine (Studio Seine) stippel ik mijn toekomstige pad uit en maken we zorgvuldige keuzes. Ik ga eerst zoveel mogelijk tentoonstellingservaring opdoen. Het exposeren van mijn werk in duotentoonstellingen met ervaren kunstenaars staat bijvoorbeeld op mijn wishlist. Dromen en tevens doelen voor de komende jaren zijn residenties in het buitenland; de combinatie van reizen, schilderen en ontwikkelen lijkt me fantastisch. Voor de verdere toekomst denk ik aan internationale projecten en museale tentoonstellingen. Maar voorlopig stort ik me op mijn ontwikkeling als kunstenaar en schilder ik elke dag.
Aan het werk in het atelier, april 2024
Deze maand ben je te zien op Art on Paper, welke werken kunnen we daar verwachten?
Ik tekende al ver voordat ik begon met schilderen maar nam mijn tekeningen nooit serieus. Pas toen Linda Seine (Studio Seine) mijn atelier bezocht, ze de tekeningen overal aan de muren en op de grond opmerkte en mij kon verduidelijken welke waarde ze hebben, ben ik anders naar ze gaan kijken. We namen ons voor om mijn tekeningen te tonen tijdens Art on Paper Amsterdam. Ik teken deels om composities en kleuren uit te proberen, deels als speelse extensie van het schilderen. Studio Seine presenteert mijn tekeningen naast werk van Marisa Rappard en Esmee Seebregts, wat een droom in vervulling laat gaan. De tekeningen die we meenemen naar Art on Paper zijn onafhankelijk maar er zijn elementen terug te vinden in de schilderijen en vice versa.
'The Faraway Nearby V', te zien tijdens Art on Paper Amsterdam bij Studio Seine, 9 t/m 12 mei
Waar werk je op dit moment aan?
Er staan altijd meerdere schilderijen in mijn atelier waar ik aan werk. Ik ben net terug van drie maanden reizen door Midden- en Zuid-Amerika waar ik het schilderen enorm heb gemist. Wanneer mogelijk ben ik in mijn atelier te vinden en bovendien heb ik een hoop ervaringen te verwerken in mijn schilderijen. Daarnaast ben ik vooral bezig met de voorbereidingen voor Art on Paper Amsterdam. Tekeningen selecteren, werken inlijsten en meedenken over de indeling van onze booth. Ik kijk er ontzettend naar uit om beurservaring op te doen en liefhebbers van mijn werk te ontmoeten in de Westergas Amsterdam, waar ik van 9 t/m 12 mei te vinden ben.
