29 september 2023, Flor Linckens
Tijdloze portretten: Iris van Dongen's 'Topiary Stories'
Galerie Stigter Van Doesburg in Amsterdam presenteert tot en met 14 oktober een solotentoonstelling van Iris van Dongen. ‘Topiary Stories’ toont de evolutie van haar kunstwerken en gaat tegelijkertijd op impliciete wijze in op de manieren waarop we de natuur vormgeven en beheersen.
Iris van Dongen staat bekend om haar grootschalige en zeer realistische tekeningen, die ze maakt met materialen als (grafiet)potlood, houtskool, aquarel en pastelkrijt. Naast haar tekeningen op papier creëert de Nederlandse kunstenaar ook videowerken, performances, installaties en sculpturen, niet zelden vanuit een feministisch perspectief. Sommige van de werken in de tentoonstelling hebben een bijzondere vorm, een van de werken heeft bijvoorbeeld iets weg van een abstract puzzelstuk terwijl een ander werk meer laat denken aan een asymmetrisch en beschilderd paneel of raam.
Van Dongen wordt voor haar praktijk geïnspireerd door de kunstgeschiedenis, met invloeden van kunstenaars als de pre-Rafaëlieten, Odilon Redon, Gustav Klimt en de Art Nouveau-beweging, maar ze laat zich daarnaast ook beïnvloeden door bepaalde mythen en legendes. Na enkele jaren in Berlijn te hebben gewoond, vestigde de kunstenaar zich enige tijd geleden in Denemarken, waar de natuur een meer prominente rol begon te spelen in haar dagelijkse leven en, als gevolg daarvan, in haar kunstwerken.
Maar vooral vrouwen spelen een belangrijke hoofdrol in de schilderachtige tekeningen van Van Dongen. Haar werken zijn vaak levensgroot en doordrenkt met een zekere melancholie en mysterie. Haar kunstwerken ademen de sfeer van de romantische en symbolistische schilderkunst uit de 19e eeuw, terwijl ze tegelijkertijd hedendaagse elementen bevatten — van plakband en eigentijdse kleding tot grafische sieraden. Daardoor hebben de portretten ook een zeker tijdloos element. Hoewel haar personages de kijker soms direct aankijken staren ze vaker in de oneindigheid, niet zozeer als schilderachtige muze maar eerder gespannen, met schaduwen onder hun ogen en zorgen in hun blik. Andere figuren lijken met ingehouden adem naar je te kijken, alsof ze niet kunnen wachten om even diep te zuchten zodra je je omdraait.
De term 'Topiary' in de titel van de tentoonstelling verwijst letterlijk naar het (decoratief) vormgeven en beheersen van de natuur. Dit geeft een nieuwe diepte aan haar portretten, die indirect in lijken te gaan op de relatie tussen natuur en kunst, waarbij haar tekeningen een brug slaan tussen het verleden en het heden.
Van Dongen studeerde schilderkunst aan wat tegenwoordig het AKV St. Joost is in Den Bosch. Haar werk was eerder onder meer te zien in Kunstlerhaus Bethanien in Berlijn, Stedelijk Museum Schiedam, Singer Laren, Museum Boijmans van Beuningen, het Van Gogh Museum, GEM in Den Haag, TENT in Rotterdam, Schirn Kunsthalle in Frankfurt en de Royal Academy of Arts in Londen.
