25 july 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Hidenori Mitsue
In zijn studio in Enkhuizen maakt de Japanse kunstenaar Hidenori Mitsue schilderijen waarin hij regelmatig naar de Oude Meesters verwijst. In zijn serie Winter Landscape refereert hij bijvoorbeeld aan de winterlandschappen van Avercamp. Maar daar is het Mitsue niet om te doen. Zijn werk gaat in de eerste plaats om de mysterieuze wisselwerking tussen perceptie en interpretatie. Daarbij spelen herkenning en context een grote rol. “Wat we waarnemen met onze ogen gaat niet alleen over wat we zien.”
Waar is je studio en hoe ziet deze eruit?
Ik woon en werk in Enkhuizen, een kleine stad in het bovenste deel van Noord-Holland. Mijn atelier staat aan de oever van het IJsselmeer en het gebouw is bijna 400 jaar oud.
Hoe ziet een typische dag in je atelier eruit?
Na een ochtendwandeling met mijn hond, ontbijt en koffie, begint langzaamaan mijn dag in mijn studio. Er is niet veel dat ik hoef voor te bereiden voordat ik naar het atelier ga, maar ik breng doorgaans mijn gedachten op orde voordat ik ga schilderen. In gedachten probeer ik mij voor te bereiden op het proces van die dag, op wat ik nodig heb of wil doen. Ik bereid me voor op deze routine door de avond ervoor op te zetten om mezelf duidelijk te maken wat ik de volgende dag ga doen. Ik probeer in gedachten de juiste volgorde voor te bereiden voor mijn volgende stappen. Waarschijnlijk werk ik zo'n 3 tot 5 uur per dag in mijn atelier. Er zit een maximum aan mijn concentratie. Maar ik besteed meer tijd aan het kijken naar en nadenken over mijn werken, zoals andere kunstenaars ook zullen doen.
Hidenori Mitsue, Still Life with Bouquet and Skull, 2016, Janknegt Gallery
Is de oude binnenstad van Enkhuizen een inspirerende omgeving voor jou? Hoe ben je daar beland?
Voordat ik in Enkhuizen neerstreek, heb ik in verschillende steden in Nederland gewoond. Ik begon mijn carrière in Utrecht, daarna heb ik 6 jaar in Blaricum gewoond. Nu woon ik zo'n 10 jaar in Enkhuizen. Ik vond een huis inclusief atelierruimte in Enkhuizen toen het nodig was om mijn vorige atelier te verlaten. Dat was gewoon toeval. En deze vraag over "leven op een historische plek" is een veel voorkomende vraag die ik al eerder heb gesteld. Het antwoord daarop is "ja", maar het is ook niet precies. Oude historische omstandigheden geven je veel sfeer en historische ontdekkingen. Het is inderdaad bijzonder en buitengewoon, maar je merkt er ook niet veel meer van als je er eenmaal aan gewend bent. Onze zintuigen en gevoelens zijn soms dubbelzinnig of toereikend, en meestal onvoorspelbaar. En dit gevoel is ook verbonden met de vraag waarmee ik bezig ben.
Veel scènes die je schildert lijken te verwijzen naar Avercamp en Fabritius. Welke specifieke aspecten of technieken uit de oude meesters vind je het meest boeiend of inspirerend?
Ja, ik ben onder de indruk geraakt van die oude meesters. Het zijn echter niet alleen die stijlen of technische, historische invloeden die de aanleiding zijn waarom ik aan werken van Hendrick Avercamp, Carel Fabritius of Melchior d'Hondecoeter enzovoorts refereer. Een van de belangrijkste redenen is omdat ik geïnteresseerd ben in hoe bekende beelden of herkenbare contexten ons proces van visueel begrip of perceptie van kunst kunnen beïnvloeden. Dat bepaalt hoe we bepaalde beelden waarnemen en waarderen op basis van kunst, vooral in het geval van schilderijen. Ik gebruik mijn schilderijen om te onderzoeken hoe onze interpretatie en waarneming omgaan met wat we al weten en wat we nog niet weten.
Hidenori Mitsue, Eos, 2017, Janknegt Gallery
Zijn de Oude Meesters ook wat u aanvankelijk naar Nederland bracht?
Niet helemaal, maar ik weet zeker dat het een van mijn interesses was. Ik was meer geïnteresseerd in de manier waarop Nederlandse hedendaagse kunst is georganiseerd, en de prioriteiten van de manier van denken en aanpak bij het tot stand brengen van kunstwerken van Nederlandse kunstenaars. Want die methode is (was) heel anders dan wat ik in Japan kende.
Wat voor reacties krijg je doorgaans van kijkers op je werk en is die feedback nuttig voor je?
Reacties van kijkers leveren mij altijd unieke bezienswaardigheden en ontdekkingen op. Veel ervan wordt op de een of andere manier beïnvloed door de visuele beelden waarmee ik te maken heb en mijn technische karakters. En dat begrijp ik heel goed, want dat is wat ik bewust probeer te visualiseren in mijn werk. Maar een bijzonder interessante reactie is wanneer kijkers begrijpen dat wat ik zie iets heel anders is. Zoals we zeggen: "100 mensen, 100 verschillende meningen", deze verschillen zijn heel natuurlijk, maar ik ben geïnteresseerd in hoe deze verschillende meningen en inzichten tot stand komen. En deze verschillende gezichtspunten brengen me bij de vraag hoe je een enkele gebeurtenis op een andere manier kunt lezen.
Hidenori Mitsue, Stacked obelisk, 2020, Janknegt Gallery
In een begeleidende tekst bij je vorige solotentoonstelling bij Janknegt stip je ook het onderwerp perceptie aan. Kan je uitleggen waarom dit een belangrijk onderwerp voor je is?
Het gaat hier om de relatie tussen interpretatie en perceptie. Als schilder is de uitdaging "hoe verwerk en integreer ik visuele informatie in mijn schilderij?" We vangen visuele informatie op via onze ogen. Als we naar iets kijken, interpreteren we dit onmiddellijk om te begrijpen wat we zien. Onze eigen ervaringen en kennis hebben echter invloed op deze interpretatie, evenals de emotionele toestand waarin we ons op dat moment bevinden. Beetje bij beetje veranderen die invloeden het verloop van ons interpretatieproces. De visuele informatie, gecombineerd met die invloeden, komt dit proces binnen en het resultaat is onze eigen persoonlijke perceptie. Er bestaat niet zoiets als een simpele of directe relatie tussen zien en begrijpen. Wat we waarnemen door onze ogen gaat niet alleen over wat we zien. Wat er gebeurt als we naar dingen kijken, is een complex proces, dat leidt tot diverse en ingewikkelde resultaten. Als schilder die dergelijke visuele informatie creëert, wil ik me bewust zijn van deze vraag en nadenken over hoe ik dingen plaatste tussen de visuele informatie en wat ik creëer.
Is er een project dat je ooit zou willen realiseren dat nog op de plank ligt?
Ik wil graag de mogelijkheid krijgen om in één grote ruimte drie werken uit mijn serie "Winterlandschap" naast elkaar te exposeren.
Hidenori Mitsue, Still life with flowers in a China porcelain vase and bird, 2017, Janknegt Gallery
Kun je gedenkwaardige anekdotes of ervaringen met betrekking tot je artistieke ontwikkeling of de creatie van specifieke stukken delen?
Het is een goede vraag, maar ook niet gemakkelijk om het juiste antwoord op te geven. Voor mij heeft elk afzonderlijk werk en aan elke afzonderlijke ervaring kleven zulke herinneringen. Er is natuurlijk groot en klein, bitter en zoet, maar alle ervaringen zijn, laten we zeggen, de "beste" en het is moeilijk om het aan te wijzen. Misschien is de reden dat ik niet zo goed ben in het praten over gedenkwaardige ervaringen dat ik meestal meer aan het heden denk dan aan het verleden.
Waar ben je momenteel mee bezig?
Recent heb ik in mijn studio aan twee grote werken uit mijn serie "Winterlandschap" gewerkt. Deze twee schilderijen hebben met hetzelfde karakter, maar ik zou ze graag afronden met elke een andere identiteit.
Atelier Hidenori Mitsue
