06 june 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Joana Schneider
Joana Schneider is blij dat ze voornamelijk met haar handen werkt en niet dag in dag uit naar een computerscherm zit te staren. Toch was het uitgangspunt voor haar soloshow If you know who she is, it's Time for Botox een Polly Pocket-meme met die tekst. Schneider kon aan de spreekwoordelijke botox, want als kind van de jaren ‘90 herkende ze het speelgoedfiguurtje meteen. De tekst van de meme gebruikte ze als titel voor haar soloshow waarin ze, met Polly in de hoofdrol, op satirische wijze reflecteert op de schoonheidsidealen van haar generatie.
Een gesprek Joana Schneider, een kunstenaar die grote waardering heeft voor ambachten en duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. If you know who she is, it's Time for Botox is tot 22 juli te zien bij Galerie Rademakers in Amsterdam.
Ik begreep dat je twee studio's hebt. Hoe kwam dat zo?
Aanvankelijk werkte ik uitsluitend vanuit huis, in mijn woonatelier. Na een tijdje besloot ik de technieken en manieren van werken te scheiden in twee verschillende ruimtes. De ene is een lawaaierige omgeving, die rekening houdt met de aanwezigheid van buren, terwijl de andere een kalme en serene sfeer biedt voor een meer gerichte aanpak. Deze twee lijnen vertegenwoordigen de verschillende wegen die ik bewandel in mijn praktijk: de ene is een op zen geïnspireerde en verfijnde benadering, terwijl de andere een ruwere, energiekere stijl omarmt.
Joana Schneider, Saturday Night Fever Dreams and Ballet Date Look, 2023, Rademakers Gallery
Aan welke eisen moet een studio voor jou voldoen? Is ruimte de bepalende factor of moet er natuurlijk licht zijn?
Voor mij moet een studio aan een aantal eisen voldoen. Ten eerste heb ik verschillende voorkeuren, afhankelijk van of ik op zoek ben naar een meer sociale omgeving of een meer geïsoleerde en intieme sfeer. In mijn studio in de creatieve hub Loods 6 word ik omringd door een verscheidenheid aan artistieke benaderingen die me helpen een wildere kant van mijn artistieke praktijk aan te boren. Aan de andere kant waardeer ik de rust en afzondering van mijn thuisstudio.
Ruimte speelt het inderdaad een cruciale rol voor mijn werk. De schaal van mijn creaties is sterk afhankelijk van de grootte van de studio. Een grotere studio stelt me in staat om aan grotere stukken te werken, terwijl een kleinere ruimte me dwingt om me te concentreren op meer gedetailleerde en kleinere werken. Daarom is de beschikbare ruimte een bepalende factor in mijn artistieke output. Maar ik zou ook willen zeggen dat ik veel waarde hecht aan natuurlijk licht in mijn studio. Ik ben gezegend met een overvloed aan licht dat door de skylights naar binnen stroomt. De aanwezigheid van voldoende natuurlijk licht verhoogt mijn productiviteit en algehele werkvreugde. Werksessies overdag, verlicht door de zachte gloed van zonlicht, creëren een positievere en gunstiger omgeving voor mijn artistieke inspanningen.
Atelier Joana Schneider
Jouw werken zijn zeer arbeidsintensief om te produceren. Sommige van de werken bevatten maar liefst 30.000 steken. Ik neem aan dat je dat samen met een team doet, klopt dat?
Ja, dat klopt inderdaad. Al vanaf het allereerste begin werk ik met een team en daar zijn verschillende redenen voor. Als kunstenaar merk ik dat solitair werk in de studio behoorlijk eenzaam kan zijn. Ik werk graag in een team, omdat continue communicatie me helpt om constant na te denken over een lopend project.
Het werken met een team is een bepalende factor geweest in mijn praktijk, dat is ingegeven door het werken met textiel. In veel culturen wordt textiel in groepen geproduceerd, wat het gemeenschapsgevoel bevordert en een positieve werksfeer creëert. Wanneer individuen samenwerken aan een project, ontstaat er een gevoel van saamhorigheid. In de loop van de tijd heb ik het voorrecht gehad om met verschillende jonge creatieven en professionals te werken die ik heb getraind in verschillende textieltechnieken en in het gebruik van de tools die ik speciaal voor mijn praktijk heb ontwikkeld. Ik ben ongelooflijk dankbaar en gezegend met de steun van dit getalenteerde, kleine team.
Je bent afgestudeerd als textielontwerper. Hoe ben je in de autonome beeldende kunst terechtgekomen?
Ik heb mijn opleiding genoten aan de Koninklijke Academie, met name in de klas textielontwerp. Wat de textiellessen aan de KABK echter echt bijzonder maakte, waren de diverse achtergronden van de docenten, waaronder autonome beeldende kunst. Docenten als Tanja Smeets en Laut Rosenbaum met een grote staat van dienst, waren belangrijke inspiratiebronnen voor mij en begeleidden mij op mijn artistieke reis.
Vanaf het begin boden deze docenten mij ondersteuning, moedigden ze me aan om installatiekunst te verkennen en creatieve oplossingen te vinden om mijn ideeën uit te drukken. Hun begeleiding baande de weg voor mij om het pad van een autonoom beeldend kunstenaar te volgen.
Joana Schneider, Hungry but too tired to cook?, 2023, Rademakers Gallery
Voor degenen die in de jaren '90 niet jong waren, wat zijn Polly Pockets en waarom zijn ze het onderwerp van "If you know who she is, it's Time for Botox"?
Als kind van de jaren 90 herinner ik me de Polly Pocket-rage, die het speelgoed omringde op het hoogtepunt van zijn populariteit. Het begon eigenlijk als een piepklein speelgoedhuisje dat je in je zak kon dragen - vandaar ook de naam - dat bij de miniatuurpop Polly hoorde. De huisjes waren vaak hart- of stervormig en veel meisjes waanden zich in een wereld in dat huisje. Na een paar jaar evolueerde Polly Pocket tot een Barbie-achtige pop, maar dan op een kleiner formaat. Bij deze poppen konden verschillende kledingstukken en accessoires worden verzameld.
Wat het tweede deel van je vraag betreft, wil ik graag een ervaring delen die ik had. Ongeveer een jaar geleden kwam ik op mijn social media-feed een meme tegen met Polly Pocket en haar accessoires. Het bijschrift onder de afbeelding luidt: "Als je weet wie ze is, is het tijd voor Botox", wat nu de titel is van mijn solotentoonstelling. Toen ik de pop herkende, werd ik overrompeld, wat me aan het lachen maakte. Dit zette me echter ook aan het denken en later begon ik mezelf vragen te stellen over hedendaagse schoonheidsidealen. Als gevolg hiervan werd dit project een speels middel voor mensen van mijn generatie om een deel van hun jeugd opnieuw te beleven met een satirische kijk op de huidige schoonheidsidealen.
Detail Joana Schneider
De titel van de show “If you know who she is, it's Time for Botox” kan gezien worden als een cynische reactie op deze tijd. Is het een reactie op onze generatie die is gegroeid met populaire beroemdheden en fast fashion?
Het is inderdaad te lezen als een cynische reactie op deze tijd. Het is echter nooit mijn bedoeling geweest om cynisch te zijn; ik zie het eerder als een observatie gekruid met een gevoel voor humor. Eigenlijk, en als deel van de generatie, voel ik een verbinding met de strijd met schoonheid en jeugd die ook verbonden is met een zeker nostalgisch gevoel. Met dit werk wil ik de uitdagingen observeren waarmee veel mensen worden geconfronteerd bij het omgaan met schoonheidsnormen.
Omgekeerd kenmerkt jouw werk zich door duurzaamheid. Je werkt veel met afgedankte visnetten en gebruikt gerecycled PET-garen. Hoe ben je daar op gekomen?
Door mijn textielstudie werd ik me bewust van de vervuiling die de textielindustrie wereldwijd veroorzaakt. Aan de hand van een diepgravend onderzoek en door een verantwoordelijkheidsgevoel in mijn functie als creatieve professional, wilde ik verschillende routes verkennen om op een meer duurzame manier te creëren. Ik zocht inspiratie in mijn directe omgeving, op zoek naar manieren om verschillende afvalstromen in mijn directe omgeving te verwerken in mijn werk. Toen ik van Duitsland naar Den Haag verhuisde, trokken de zee en de visserij meteen mijn aandacht.
Joana Schneider, Saturday Night Platform Sneakers, 2023, Rademakers Gallery
Uit je werk blijkt ook een grote waardering voor ambachten - beroepen die langzaam aan het verdwijnen zijn zoals touwslager, rietdekker en mandenmaker. Zoals gezegd zijn je werken erg arbeidsintensief om te maken, een Polly Pocket is gemaakt van goedkoop plastic. Is deze omkering ook een vorm van kritiek?
Allereerst, en vanuit het perspectief van een kunstenaar, wil ik vermelden dat ik een van de weinige gelukkigen ben die de gelegenheid heeft om in onze digitale tijd in een overwegend niet-digitale wereld te werken. De artistieke middelen die ik heb gekozen zijn een vorm van waardering voor personen die nog met hun handen werken en daarom zou het gebruik van een industrieel geproduceerde plastic pop als referentie inderdaad kunnen worden gelezen als een vorm van kritiek. Wat me echter meer intrigeert, is de nevenschikking van het digitale en het ambachtelijke. Het proces zelf, met name het arbeidsintensieve aan elkaar naaien van touwen, resulteert in een resultaat dat eerder op een 3D-print dan op een handgemaakt object lijkt. Dit lijkt me vooral interessant omdat mijn belangrijkste referentiepunt - de meme - in de digitale wereld ligt, terwijl het resultaat een handgemaakt object is. Aan de andere kant is de esthetiek van het object bedoeld om de kloof tussen het digitale en het ambachtelijke te overbruggen.
Voor deze show put je uit de populaire cultuur van de jaren negentig en eerder heb je de rol van influencers in je werk besproken. Welke andere periodes zijn voor jou interessant en waarom?
Interessante vraag. Op dit moment heb ik nog geen andere periodes overwogen. Het is aannemelijk dat in de toekomst een andere periode mijn aandacht zal trekken. Momenteel ligt mijn focus vooral op periodes binnen mijn eigen levenservaring.
Joana Schneider, Polly's Garden, 2023, Rademakers Gallery
Als ik je carte blanche zou geven, welk project zou je dan meteen ondernemen?
Dan zou ik een hele wereld creëren die de kijker onderdompelt en uitnodigt om fysiek binnen te stappen. Dat is een droom die ik al heel lang heb. De kijker echt meetrekken in een denkbeeldige wereld, bijvoorbeeld de Polly Pocket-wereld, is iets dat ik graag zou uitvoeren. Als ik de kans krijg, zou ik ernaar streven een full-body experience te bieden in een fysieke ruimte, zonder gebruik te maken van digitale middelen.
Waar ben je momenteel mee bezig?
Ik sta te popelen om de mogelijkheden om van herkenbare objecten te creëren in een 3D-geprinte esthetiek verder te verkennen. Afgedankte touwen, met hun textuur, flexibiliteit en inherente kracht, vormen een fascinerende uitdaging en openen een wereld aan artistieke mogelijkheden. Door de touwen zorgvuldig te manipuleren en te weven, kan ik ze transformeren tot driedimensionale sculpturen die een opvallende gelijkenis vertonen met de objecten die ze voorstellen.
Het is een boeiend proces dat ingewikkeld vakmanschap en aandacht voor detail vereist om herkenbare vormen na te bootsen. Elke streng touw wordt een vitaal element in de grotere compositie, zorgvuldig vervaardigd om de essentie van het afgebeelde object vast te leggen. De kunstwerken die deze werkwijze oplevert doen de grens tussen sculptuur en installatie vervagen en nodigen kijkers uit om op een frisse manier met het bekende om te gaan.
Joana Schneider, Forever Young, 2023, Rademakers Gallery
