30 may 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Robbert&Frank Frank&Robbert
Voor Artwork of the Month neemt het Belgische duo Robbert&Frank Frank&Robbert hun intrek in de ruimte van Fred&Ferry. Ze maken er werk en nemen er videos op. Het klinkt misschien ongewoon, maar het past perfect in hun veelzijdige en speelse oeuvre. Hoe word je eigenlijk een duo en wat betekent dat voor het creatieve proces? “Als duo pingpongen we met ideetjes.” Artwork of the Month is nog tot en met 2 juli te zien bij Fred&Ferry, niet toevallig ook een duo, in Antwerpen.
Waar is jullie atelier en hoe ziet het eruit?
Ons atelier zit verscholen in een woonwijk. We huren de benedenverdieping gelegen achter een woning en via een gemeenschappelijke poort krijgen we toegang tot ons atelier. De ruimte is groot en open. Ze ziet er zeer industrieel uit. In het verleden zaten hier al een koekjesfabriek, een kartonfabriek en een drukkerij. We hebben wel weinig daglicht (helaas). De voormalige bureauruimte is onze 'verwarmde' ruimte. Hier staan onze computers en doen we kleiner atelierwerk (amuletjes maken, werken aan VR, tekenen, computerwerk).
De grote betonnen ruimte hebben we recent onderverdeeld in een studio-omgeving met witte muur en foto/video studio, gevolgd door een zeefdruk atelier en vervolgens een koperkleurige wand met daarachter het houtatelier. Grote houten boxen schermen ons deel af van de gemeenschappelijke gang. In de boxen stockeren we materiaal, kunstwerken, projectgerelateerde items, etc.
De rest van de benedenruimte is niet meer van ons. We delen de locatie met een 7-tal andere huurders; en die zijn zeer uiteenlopend: van mede-kunstenaars tot een automecanicien, een klusjesman, etc. Het atelier is veel in verandering en om de paar maand verandert de look, niet alleen bij ons maar ook bij de medehuurders. En dat is het fijne van onze werkplek, het is dynamisch en zeer levendig.
Robbert&Frank Frank&Robbert in hun atelier
Waar moet een goed atelier voor jullie aan voldoen?
Een goed atelier moet voor ons voldoende ruim zijn om zowel te kunnen stockeren, als bouwen, als ook de mogelijkheid hebben om dingen te doen zoals video opnames of repetities voor performances, e.d. Vanuit die flexibiliteit opereren we. Ons oeuvre is dusdanig divers. En we verwachten dat een atelier gemakkelijk op die veranderende nood kan inspelen. De grote ruimte die we vooral als 'studio' gebruiken is in feite zeer multifunctioneel: de ene week maken we hier 'Artwork-of-the-Month' filmpjes, de andere week versleuren we onze twee keramiek ovens, en keramiek kast en wordt het een mobiele kleistudio, de week erop zijn we met een groepje mensen in de ruimte het beste van onszelf te geven in augmented reality.
Jullie kennen elkaar al sinds de middelbare school. Wanneer werd het voor jullie duidelijk dat het niet bij een vriendschap bleef, maar een duo zouden worden?
Het 'duo-schap' is spontaan gegroeid. Als vrienden, met gedeelde interesses en een gedeeld sociaal leven, was samen-"werken" in den beginne niet echt aan de orde. Ieder deed zijn ding. Maar we dialogeerden heel veel met elkaar over onze ideeën en projecten. En vanuit die dialoog, die we ondertussen 'pingpongen' zijn gaan noemen... Is er een samenwerking ontstaan. Dat hebben we voor het eerst beseft toen we de 'Kunstbende' wonnen in 2007 en in de daaropvolgende zomer naar Nederland zijn getrokken met een allereerste performance. Die samenwerking was heel rijk en plezierig maar we dachten dat het daar bij zou blijven. Pas tijdens de bachelorproef tijdens onze studie Multimediale Vormgeving in het KASK, Gent zijn we gaan voelen dat we echt een collectief wilden gaan vormen. En zo viel de keuze om na de bachelorjaren, samen als duo onze Master te doen... Voor ons is dit de echte start van de samenwerking. En het mooie is dat we samen verder groeien. Niet alleen als kunstenaars maar ook als mensen. We zijn recent allebei vader geworden en het is ongelooflijk mooi en waardevol om ook dit deel van elkaars leven te ontdekken en de partners en kinderen te zien groeien.
Robbert&Frank Frank&Robbert, Ceramic Tools, 2021, Fred & Ferry
De galerie waar jullie jullie werk tonen, wordt ook geleid door een duo. Was het voor jullie een logische keuze om met Fred & Ferry te gaan samenwerken?
Een logische keuze is veel gezegd - we waren eerder sceptisch naar galerijen toe. Omdat we in het verleden vaak niet echt een 'klik' ervaarden. Vaak werd er een beetje argwanend naar ons gekeken: een duo dat ook performances doet en theater maakt... Met een beeldende oeuvre dat vaak van vormentaal en stijl verandert. We hebben in het verleden geregeld gehoord dat we in de toekomst toch zouden moeten 'kiezen' waar we mee verder willen. Dat kunst specifiek is en dat we keuzes moeten maken. Maar wij zien dat anders. We hebben de idee dat we vaak inhoudelijk verengen en heel diep durven gaan - maar dat bij ons de vorm zich gewoon aanpast aan die inhoud.
Daarnaast is ons oeuvre ook een beetje atypisch: een kunstwerk kan ineens een 'prop' worden die in een ritueel gebruikt wordt of een plekje krijgt op scène. We houden er namelijk heel erg van om onze sculpturen te activeren. Zo komen ze tot leven. Maar voor investeerders of galeries is dit soms moeilijk - een werk heeft een bepaalde waarde. Om die waarde te behouden moet er een zekere constante zijn, een zekere status quo. Het risico dat het werk verandert of sneuvelt is te groot als het constant geactiveerd wordt. Dat was in het verleden vaak een probleem. Met Fred&Ferry hebben we die discussie niet. Ze begrijpen ons proces en de constante wisselwerking tussen vorm en inhoud. Ze houden er van dat het werk tot leven komt tijdens acties, performances, rituelen, voorstellingen, etc. De ongrijpbaarheid van kunst staat bij hen hoog op het schap. En dat is waarom we de samenwerking zijn aangegaan.
Hoe ziet de gemiddelde werkwerk van jullie eruit? Is er een vast overlegmoment waarna ieder aan de slag gaat of moet ik het me meer een continue gedachtenuitwisseling voorstellen?
Met ons afstudeerwerk wonnen we in 2012 de Horlait Dapsens Award. We gebruikten de bijhorende som om een atelier te huren. We zijn een paar keer van atelier verhuisd. En we hebben beseft dat zowel de werkplek als de agenda best zo 'zuiver' mogelijk gehouden worden. We durven al eens 'neen' zeggen op een project. En we verdelen zowel het atelier, als de agenda, in beheersbare werkblokken. Sinds een viertal jaar starten we de week met een typische 'maandag-vergadering'. Die duurt meestal een uur of drie. We overlopen de week die gepasseerd is en blikken vooruit naar de week die komt. We bekijken welke to-do's er getackeld moeten worden. De maandagnamiddag doen we mailtjes en post. Dinsdag duiken we in de boekhouding en ‘s namiddags zoomen we in op een project. Dat kan gaan van projectmatig taakjes uitvoeren, tot nieuw werk maken of een transport voor een expo inplannen, etc. De woensdag is een halve dag atelierwerk. En in de namiddag spenderen we tijd met de kinderen of doen we aan research, dingen lezen, opzoekwerk. Donderdag en vrijdag werken we aan 'Table Dialogues'. Dat is een ambitieus immersief meerjarenproject waarbij we 5 op elkaar inwerkende performances willen maken waarbij de participanten zelf mee de lijn van de performance bepalen. Donderdag en vrijdag zijn vaak atypische dagen omdat het ook dagen zijn waarop er vaak theatervoorstellingen en/of performances gepland staan. We moeten die dagen dus ook geregeld opbouwen om 's avonds te 'spelen'.
Robbert&Frank Frank&Robbert, To break the window of opportunity: Frank and Robbert climb the pole, Fred & Ferry
Jullie werken in tal van media, maken jullie alles samen of is de een beter in zeefdrukken en de ander weer in het bedenken van een performance?
We zijn actief in tal van media. En veelal weten we niet echt op voorhand in welk we gaan werken. Als duo 'pingpongen' we met ideeën. Zowel vormelijke ideetjes als inhoudelijke. En met de jaren hebben we diverse lijstjes ontwikkeld. Het zijn lijstjes met mogelijke kunstwerken... Maar ook lijsten met losse concepten - dingen we interessant vinden of die we gewoon eens geprobeerd willen hebben. En af en toe is er een project of een expo die de ruimte biedt om iets van zo een lijst te plukken en doelbewust te ontwikkelen. Dat zijn unieke gevallen. En we moeten geluk hebben, want vaak zijn die ideeën ook materiaalgebonden.
In zekere zin zijn we allebei evenwaardig, maar in de praktijk zijn er dingen die de één eerder gaat doen - zo is Robbert meer de monteur-mechanieker-computerdesigner en is Frank eerder de ambachtskerel die met hout en klei in de weer is en daarnaast ook de communicator die vaak de telefoontjes doet en de whatsappjes en de social media. Zo vullen we elkaar aan; soms verandert het ook. Een paar jaar geleden was het Frank die veel met FinalCutPro in de weer was om allerhande videoart-experimentjes uit te voeren. Maar dat is veranderd; vaak is er geen groot plan maar zijn er meanderingen die de dingen toevallig mee sturen.
Jullie huidige show heet 'Artwork of the Month'. Kunnen jullie in het kort schetsen welke onderwerpen jullie hierin bespreken?
We zitten met Frank&Robbert Robbert&Frank op een scharnierpunt. En dat voor het eerst sinds 4 jaar. Toen waren we net terug van een halfjaar in Berlijn wonen. We deden er de Vlaamse residentie bij Air Berlin Alexanderplatz. Het was geniaal. We ontwikkelden er een totaal nieuwe beeldtaal en gingen voor het eerst aan de slag met onze kleitabletten en murals. We werden echt geïnspireerd door de Berlijnse musea zoals het Altes Museum met als zijn pre-Christelijke kunst. Toen we uit Berlijn terugkeerden, hadden we een grote solo in Be-Part te Waregem. Die solo, met als titel Breadcrumbs, was echt bedoeld als kruimelspoor: we toonden de evolutie van sculpturaal werk opgebouwd rond de idee van reisbare houten koffertjes richting beeldende muurtekeningen en verhalende kleitabletten waarin we ons leven en werk op mythische wijze documenteren.
Het was een zeer spannende periode die ons artistiek veel voldoening heeft gegeven. En die 'sprankel' duurt nu al 4 jaar. We zijn in Berlijn ook gestart met het uitlichten van eigen kunstwerken. In korte one-minute filmpjes activeren we onze eigen kunstwerken. Vaak met de nodige humor. Ondertussen zitten we al 50 filmpjes verder. We delen die met het publiek op iedere eerste dag van de nieuwe maand. Deze collectie videos is de kern van de expo bij Fred&Ferry. De filmpjes leggen het verband tussen statische sculpturen en geactiveerde objecten. We willen in de gallerij ook nieuwe filmpjes maken. Hiervoor bouwden we een kleine filmstudio en nodigen we zelfs enkele special guests uit. We zien de expo in de galerij ook echt als residentieperiode. We hebben een atelier ingericht en gaan ter plekke werk maken (en dat werk gaan we dan activeren / filmen).
Robbert&Frank Frank&Robbert, Sacred Ladder, 2022, Fred & Ferry
Voor Magic Mirrors, jullie eerste solo bij Fred&Ferry in 2021, maakten jullie een aantal van mini-altaars. Wat kunnen we dit keer verwachten?
Sommige altaartjes en shrines komen terug. Dat project is 'ongoing'. Een shrine is een geweldig object. Het is een beetje zoals een sokkel. Het focust de aandacht heel erg specifiek op iets wat je er in zet. Sommige shrines hebben deurtjes en worden zo kleine portaaltjes: ze hebben een 'binnen' en een 'buiten' ruimte. Gewoon al eenvoudigweg iets 'in' de shrine zetten is een vorm van activeren. De grens tussen object en performance valt hierdoor al deels weg. Die tendens zetten we nu door.
Wat nieuw is in deze expo, is dat we ter plekke nieuw werk zullen maken door samen te tekenen op groot formaat. Hierbij maken we gebruik van grote vellen papier die we zeefdrukken. Bovenop de zeefdruk print tekenen we samen verder. Samen tekenen doen we bijna nooit, voor ons is dat een nieuw avontuur en een nieuwe manier om het pingpongen en dialogeren verder te zetten.
Humor speelt een grote rol in jullie werk. Een grap uitleggen is natuurlijk het slechtste wat je kan doen, maar zouden jullie kunnen uitleggen waarom jullie dit middel graag inzetten?
We verwijzen hiervoor graag naar de spelende mens van Friedrich Schiller, de 'Homo Ludens'. Schiller stelt dat de spelende mens de hoogste vorm bereikt heeft van wie hij / zij zou kunnen zijn. Dit is interessant. Want wat wordt hiermee precies bedoeld? Gaat het over de mens die een spel speelt? Denk aan voetbal, of aan een gezelschapsspel of een digitale game? Of wordt er eerder verwezen naar het doelloze spel dat ontstaat in het moment? Denk aan een kind dat al spelende het spel ontdekt? Bij het eerste zijn er regels waarbinnen men fungeert... bij het tweede zijn die er niet. De tweede optie, die van het kind, is een beetje zoals men de Dao 道 omschrijft in het Taoïsme; de weg is onbenoembaar en onmeetbaar. De weg ontstaat op het moment en laat zich niet vangen. De weg kan niet beschreven noch getekend worden. De weg kan enkel bewandeld worden en is voor iedereen anders. De weg ontvouwt zich pas terwijl men wandelt.
Robbert&Frank Frank&Robbert, Blueprint - Bird Suitcase, 2018, Fred & Ferry
Zijn er projecten die jullie graag nog eens zouden willen realiseren, maar waar het om een of andere reden nog niet van kwam?
Er zijn er zoveel :) We denken aan een F&R R&F bordspel of een videogame. Een permanente installatie van ons werk 'GA WEG LEED VAN DE WERELD' op een openbare plaats (liefst langs de snelweg of op een hoog gebouw). Net zoals ons werk 'Tombe van de laatste Downer' dat werd gerealiseerd in samenwerking met Tony & Laurence in het Dr. Guislain museum, dat we graag een permanente plek zouden willen geven in een beeldentuin. Verder willen we graag een kunstwerk in de ruimte krijgen (op de maan bijvoorbeeld) of gewoon zwevend in de oneindigheid van het heelal. Een monumentale bronzen sculptuur van onze totempaal die gemaakt werd met alle restjes hout uit ons atelier.
Waar werken jullie op dit moment aan?
zie boven. Table Dialogues performance project waarbij we Virtual reality ervaringen combineren met verbindende analoge acties, touren met bestaande performances in binnen en buitenland (zie onze website), bakstenen met de mantra GA WEG LEED VAN DE WERELD maken en permanent inmetselen op locatie (Leuven, Berlijn, Hamburg, Gent, etc), samen tekenen in de galerie, artwork of the month filmpjes opnemen, nieuw keramische sculpturen en kleitabletten maken en broeden op nieuwe ideeën uiteraard.
Robbert&Frank Frank&Robbert, Fred & Ferry
