03 april 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Daan den Houter
Pruiken van je eigen haar maken om jezelf te kunnen persifleren, een canvas iedere maand laten overschilderen door een andere kunstenaar of schilderijen die smelten waar je bij staat. Daan den Houter speelt met onze ‘voor waar aangenomen percepties’. Ongezien zou je Den Houter direct indelen bij de conceptuele kust, maar niets is minder waar: “Een idee is het uitgangspunt, maar het resultaat moet uiteindelijk goed zijn. Het idee alleen is niet genoeg.” Het werk van Daan den Houter is tot en met 22 april te zien bij Frank Taal Galerie in Three Times Solo in One Line samen met dat van Saminte Ekeland en Jan ten Have. Later dit voorjaar volgt een solotentoonstelling bij Frank Taal.
Waar is je atelier?
Op dit moment heb ik 2 studio’s. Mijn oude in Rotterdam Noord en mijn nieuwe studio is in de straat waar ik ook woon in West. Ik ben superblij met mijn nieuwe studio maar ben de laatste maanden wegens praktische redenen nog veel in mijn oude studio aan het werk. Ik kijk er naar uit om in de zomer in mijn nieuwe studio aan de slag te gaan.
Als ik schilders vraag wat het belangrijkste is voor een goede atelierruimte zeggen ze steevast: natuurlijk licht. Ik me voorstellen dat dat voor jou een minder harde vereiste is. Waaraan moet een atelier voor jou voldoen?
Mijn studio moet multifunctioneel zijn; een schone plek om te schilderen of schilderijen van ijs te maken, en een ruimte die stoffig kan worden, waar ik kan zagen en schuren, een deel opslag en dan nog een plek om achter de computer te werken, te schetsen en te lezen.
Licht is belangrijk maar tegenwoordig ook goed op te vangen met lampen, voor mij is sfeer en locatie belangrijker. Verder vind ik het fijn om een eigen plek te hebben ‘waar de deur dicht kan’, maar vind ik het prettig om met collega’s die in de buurt zijn af en toe van gedachten te wisselen.
Je werkt in tal van disciplines: je maakt schilderijen van ijs, laat één doek iedere maand opnieuw beschilderen door telkens een andere kunstenaar en maakt pruiken van je eigen haar. Is het idee belangrijker voor jou belangrijker dan het tastbare resultaat?
Nee, eigenlijk niet. Een idee is het uitgangspunt, maar het resultaat moet uiteindelijk goed zijn. Het idee alleen is niet genoeg; een ijsschilderij dat ook in beeld op een fascinerende manier smelt en daarmee een schoonheid toont maakt de vergankelijkheid en de transformatie en daarmee het concept beter. Het Overschilderschilderij ontleent zijn kracht voor een groot deel aan de kwaliteit van de schilderijen die erop staan. Deze inspanning en toewijding maakt het werk goed, iets wat niet alleen in het concept zit.
Daan den Houter, IJsschilderij, 2021
Voordat je de kunstacademie bezocht, studeerde je kunstmatige intelligentie (AI). Werkt die achtergrond door je werk? Zo ja, kan je uitleggen hoe we dat kunnen zien in bijvoorbeeld de ijsschilderijen?
Toen ik AI studeerde stond dat echt nog in de kinderschoenen en was het veel minder prominent aanwezig in de maatschappij als nu het geval is met alle smartphones, apps etc. Naast het onderzoek hoe je intelligentie in een computer kan stoppen, is AI tevens een onderzoek naar wat intelligentie eigenlijk is. Iets dat we nu nog steeds niet kunnen pinpointen. Ons hoofd vult veel dingen uit onze omgeving automatisch in, zodat het voor ons behapbaar is en logisch wordt. Als je daar een vergrootglas op zet, blijkt dat vaak helemaal niet zo logisch.
Binnen mijn werk speel ik op verschillende manieren met die ‘voor waar aangenomen percepties’ Hoe kan je die onderuit halen of vanuit een andere kant belichten. Het Overschilderschilderij bijvoorbeeld mist de essentie van een schilderij ‘een verstilt moment in tijd waar je altijd naar terug kan’, toch zal niemand ontkennen dat het een schilderij is. Datzelfde geld voor de ijsschilderijen: het weerlegt de kijk op een schilderij en reduceert het tot een moment. Iets dat waarschijnlijk heel vaak gebeurt, omdat je in musea of galeries kunstwerken ook maar 1 keer in heel je leven ziet. Het idee dat je ernaar terug kan is aanwezig maar eigenlijk sta je er niet bij stil dat dat nooit gaat gebeuren en dat je dat werk daarna nooit meer gaat zien. Bij Het Overschilderschilderij of de IJsschilderijen word je daar, naast het beeld dat je ziet, meteen mee geconfronteerd.
Op dit moment is werk van je te zien bij Frank Taal in Three Times Solo in One Line, dat zijn drie solopresentaties tegelijk. Een van de series die daar te zien is heet Wigs en bestaat uit pruiken en snorren van je eigen haar. Je hebt er tot op heden 4 gemaakt; hoe lang duurt voordat je haar lang genoeg is voor zo’n pruik?
Na ca 4 jaar kan ik zo’n pruik van mijn eigen haar maken (Wig 1 - 2009, Wig 2 - 2014, Wig 3 - 2018, Wig 4 - 2022). Mijn haar groeit gemiddeld ca 1 cm per maand en als ik het dan niet of nauwelijks knip kan je dit formaat pruik laten maken na ongeveer 4 jaar. Je hebt nog 5-10 cm nodig extra haren nodig om de pruik te knopen. Mijn eigenlijke haar was dus nog langer dan de pruiken zijn.
Daan met haar, Daan zonder haar, 2022, foto door Anique Weve
Humor en cynisme zijn in jouw werk nooit ver weg. Ik las dat je door zo’n pruik op te zetten jezelf kan persifleren. Waarom wilde je dat en waarom vond je het interessant om zoiets uit te voeren?
Enerzijds is de pruik een interessant zelfportret; in beeld en gevangen in het dna van mijn haren. Door de pruik zelf te dragen, verkleed ik mezelf als mezelf en maak ik een persiflage van mezelf door mezelf. Daarin zit een rare twist die mij aanspreekt, een soort belachelijkheid die ook resoneert in de identiteit die ik (en alle andere) mensen tegenwoordig halen uit hun voorkomen en uiterlijk.
De eerste keer dat ik de pruik opzette, nadat ik ca. 2 maanden helemaal kaal geweest was, viel het de meeste mensen nauwelijks op; kennelijk zat ik met lang haar en snor opgeslagen in het standaard geheugen.
8-uur tekening gemaakt op 09-10-2017, 50cm x 60cm potlood op papier, Los Angeles, 2017
Je werk kenmerkt zich doordat het vaak tegenstrijdige ideeën samenbrengt in een werk. Vaak reflecteer je op de kunstwereld en de centrale onderwerpen daarbinnen: creativiteit, originaliteit en marktwerking. Een goed voorbeeld daarvan is nu te zien bij Frank Taal: de documentaire over de 8 uur tekenfabriek. Daarvoor huurde je 6 mensen in om gedurende 8 uur precies 8 lijnen te zetten. Aan het einde van dag heb je vervolgens 6 identieke tekeningen, waar je geen bijdrage aan hebt geleverd. Hoe kwam je op het idee om zo’n fabriek te beginnen?
Ik maak zelf al een hele tijd deze 8-uur tekeningen. Dit zijn tekeningen waarbij tijd één-op-één wordt omgezet in beeld: acht lijntjes van ca 35 cm. Elk lijntje wordt in precies één uur getrokken zonder het potlood van het papier te halen en zonder stil te komen staan. Door de afstand van de lijn en de tijd die je er over moet doen, balanceer je constant op het punt van bewegen en stilstaan. De tekening ontstaat door bijna niets te doen, maar toch een inspanning te leveren die zowel mentaal als fysiek best zwaar is. Het resultaat is een tekening die letterlijk 8 uur van mijn leven presenteert en tevens een West-Europese werkdag. Mijn streven is om uiteindelijk 365 van deze tekeningen te hebben; 1 gemaakt op elke dag van het jaar.
8-uur tekenfabriek, Acht Uur / Eight Hour, solo expositie Corrosia Expo, 2018
Het maken van die tekeningen is een raar soort dualiteit; je doet een soort van niks maar moet toch geconcentreerd blijven. Het lijkt makkelijk maar is eigenlijk toch vrij pittig. De uiteindelijke tekening heeft dat ook in zich; super fascinerend, filosofisch interessant en aan de andere kant 8 superlullige, simpele lijntjes die je, qua beeld, wellicht ook in 8 secondes getrokken kan hebben.
Ik was benieuwd hoe andere mensen het zouden ervaren om zo’n tekening te maken; lukt dat, is dat makkelijk of moeilijk? Ook wilde ik dat het een afgekochte opdracht was, als echt werk. Over het algemeen doet iedereen alles doet voor geld, dus dat zou voor dit ook een extra stimulans zijn. Daarnaast wilde ik ook wel eens ‘echte’ werknemers als kunstenaar in dienst hebben. Doordat de werken in opdracht van en voor mij gemaakt waren kon ik de tekeningen achteraf ook claimen als werk van mij.
Ik kan me voorstellen dat mensen die je werk voor het eerst zien er misschien niet meteen raad mee weten. Wat is het grootste misverstand dat bestaat over je werk?
Ik krijg wel eens de vraag of ik ‘het echt’ heb gedaan. Vanuit de conceptuele kunst is het idee belangrijker dan de daadwerkelijke uitvoering. Voor mijn werk ben ik het daar niet mee eens. Het werk Keep On Dreaming 2018! Gaat over de droom op 10.000,- Afgezien van het feit dat je het werk nooit mag vernietigen en niemand het geld ooit kan claimen, vind ik wel dat dat geld daadwerkelijk in het werk moet zitten. Evenals de 8 uur tekeningen; als concept zou je kunnen stellen dat ‘het idee’ dat de 8 lijntjes 8 werk uur representeren genoeg zou kunnen zijn. Voor mij moet ook daadwerkelijk die tijd en energie in de tekeningen zitten. Ik ga dus 8 uur aan een tafel zitten en lijntjes trekken, hoe irritant ik dat zelf eigenlijk ook vind.
Detail Keep On Dreaming 2018! 17 betonnen kubusen met in 1 kubus €10.000,-
Waar werk je op dit moment aan?
Ik ben op dit moment bezig voor mijn volgend solo expositie. Hiervoor ben ik bezig met een nieuwe serie stripe schilderijen. Dit zijn schilderijen waarbij de energie en de volgorde van opbouw letterlijk in elkaar gedrukt zijn. Begin en eind, en daarmee de tijd, zijn gelijkgeschakeld en daarmee in zekere zin uitgeschakeld.
Bij de ‘stripe’ schilderijen worden sleuven handmatig uit het hout gefreesd, die daarna worden opgevuld met gekleurde epoxy. Zodra de kunststof droog is, wordt het oppervlak geschuurd en kan er een nieuwe sleuf gefreesd worden die wordt opgevuld. Deze handeling wordt steeds herhaald totdat het beeld ‘af’ is. Het geheel wordt vervolgens helemaal glad geschuurd maar op zo’n manier dat de kleuren mat worden en niet spiegelen. Uiteindelijk is dit beeld zo plat dat onduidelijk is wat eerst en wat later toegevoegd is. Voor veel kijkers is het zelfs onduidelijk waar ze naar kijken
Untitled sticks 2023, Ca 50cm x 60cm Epoxy in Mahony wood, 2023
