21 february 2023, Wouter van den Eijkel
Het Atelier van... Dorine van der Ploeg
Voor inspiratie hoef je vaak niet ver op reis, althans als je goed kan observeren. Dorine van der Ploeg trainde haar oog in het waarnemen van licht, kleuren en diepte. Daarvoor hoeft ze niet verder van huis dan het verlaten zwembad in haar oma’s achtertuin en de bomen in het bos naast haar atelier in het Zuid-Limburgse Cadier en Keer. Die plekken vormen het vertrekpunt voor collages van beschilderd papier, geabstraheerde voorstellingen waarin Van der Ploeg de illusie van diepte weet te wekken. Sinds enige tijd maakt Van der Ploeg ook ruimtelijk werk in deze techniek. Zo zijn in Bright Spots, een duotentoonstelling met Ana García, de manshoge collages van de bomen rond haar atelier te zien. Bright Spots is nog tot het einde van de maand te zien bij PontArte in Maastricht.
Waar is je atelier?
In het centrum van Maastricht. Ik fiets er in zo’n twintig minuten naartoe vanuit mijn woonplaats Cadier en Keer.
Wat voor betekenis heeft die plek voor je? Is het een ruimte waar je niet gestoord wilt worden of ontvang je juist graag bezoekers?
Het is het eerste atelier dat niet tevens fungeert als onderwerp van mijn werk en daarmee ervaar ik de ruimte anders. Er is meer plek voor nieuwe ideeën nu ik niet constant het gevoel heb tijd tekort te komen om mijn onderwerp vast te leggen. De hoge en lichte ruimte vormt de container voor mijn werk. Het eerste half jaar heb ik er gewerkt aan een ruimtevullende collage installatie, meer recent aan een serie losstaande objecten.
Met uitzondering van mijn zus die praktisch om de hoek woont en geregeld even langskomt voor een kop koffie, word ik er het liefste niet gestoord. Bezoekers zijn er welkom maar op het moment dat ik klaar ben met werken.
Je maakt grote collages met beschilderd papier. Hoe kwam je op dit medium uit?
Na mijn opleiding aan de realistisch, figuratieve Wackers academie in Amsterdam ben ik heel bewust gaan experimenteren met verschillende materialen en technieken om te ontdekken wat er voor mij nog meer was buiten de stillevens en landschappen in olieverf op doek. Via abstracte composities geschilderd op plastic zakjes en afgedankte stukken karton, kwam ik bij het beschilderde papier uit. In eerste instantie gebruikte ik het om tegenwicht te bieden in werken met oliepastel en -verf op karton, later is het uitgegroeid tot opzichzelfstaand medium. Ik houd ervan hoe ik met de combinatie van uitgesproken penseelstreken en soms juist heel effen beschilderde stukken papier en karton de illusie van diepte kan wekken, maar dan op een bijzonder platte en vaak vervreemdende manier.
Wat is je werkwijze?
Wat niet veranderd is sinds de academie, is dat ik nog steeds werk naar de waarneming, hoewel nu meer geabstraheerd en kleurrijker. Het liefst maak ik mijn collages ter plekke maar als dat vanwege ruimtegebrek of weersomstandigheden niet mogelijk is, maak ik oliepastel of digitale tekeningen van wat ik zie. Ik onderzoek mijn onderwerp met behulp van mijn ogen en vingers, tast het als het ware af.
De collagetechniek knipt het werkproces in tweeën; mijn vellen en stukken karton beschilder ik op een eerder moment dan dat ik ze toepas. Dat ik dan nog niet weet waar ik ze uiteindelijk voor ga gebruiken, geeft mij heel veel vrijheid in het schilderen zelf. Wanneer ik werk naar aanleiding van (digitale) tekeningen, zit daar nog een extra onderbreking in. De uiteindelijke collages worden door al deze onderbrekingen, en ogenschijnlijke beperking van vrijheid - ik moet het doen met wat ik op dat moment voor handen heb - abstracter en, naar ik hoop, kernachtiger.
Bij PontArte is je werk op dit moment te zien in Bright Spots, een duotentoonstelling met de Spaanse schilder Ana García. Hoe kwam die samenwerking tot stand? En hoe wist je of daar een interessante dialoog tussen jullie werken uit zou ontstaan?
Het was de gallerist Marieke Severens die deze samenwerking voorstelde. Het bleek een schot in de roos. Ik kende Ana’s werk via PontArte en vice versa. Onze meest recente series hebben raakvlakken, zo werken we allebei naar de waarneming en in ons beider werk spelen bomen, het park en het bos een rol. De mens ontbreekt, licht en ruimte zijn daarentegen heel zichtbaar dan wel voelbaar. Maar omdat onze interpretatie, techniek en uitwerking zo van elkaar verschillen, ervaar ik het alsof we samen een completer beeld laten zien. Allebei hebben we de laatste maanden nieuw werk gemaakt voor Bright Spots, Ana in Barcelona, en zelf werkte ik aan mijn objecten in mijn atelier in Maastricht. Op het moment van inrichten bleek dat we voor sommige werken een vrijwel identiek palet hebben gebruikt.
Zijn er materialen of disciplines waar je graag mee zou willen experimenteren?
Het collage proces blijft me intrigeren. Vrij recent ben ik op hout gaan werken, hetgeen weer een extra laag met zich meebracht. Dat gegeven wil ik verder onderzoeken. Daarnaast wil ik nog meer experimenteren met verschillende soorten verf, wat gebeurt er bijvoorbeeld als ik lak naast gouache gebruik, met andere soorten papier, maar ook met glas (in lood), stof en spiegels.
Wat vind je belangrijker: het proces of het eindresultaat?
Zeker bij de grotere collages duurt het relatief lang voordat er iets te zien valt. De uitdaging is om tijdens dit proces alert te blijven op toevalligheden en vondsten, niet te streng vast te houden aan hoe het werk er uiteindelijk uit zou moeten zien. Bij het maken van collages kun je eindeloos ver gaan in het verbeteren, je knipt en plakt er immers zo een stuk overheen. Voor mij ligt de uitdaging juist steeds meer in het herkennen van dat wat ik zelf niet had kunnen bedenken en werken met wat er spontaan ontstaat. In die zin is het proces minstens zo belangrijk als het eindresultaat.
Het afgelopen jaar heb ik een collage installatie van een bos gebouwd in mijn atelier. Omdat ik de ruimte maximaal wilde benutten, kon ik me er op een gegeven moment nauwelijks meer omheen bewegen. Het was pas tijdens de opbouw in een veel grotere ruimte dat ik me realiseerde dat ik het beeld dat ik al een aantal weken voor me zag, ook daadwerkelijk kon zien. Ik werd me ervan bewust hoezeer ik tijdens het proces het eindresultaat voor ogen heb. Maar ook hoe het eindresultaat het proces nog in zich meedraagt en ik dit met terugwerkende kracht kon beleven.
Waar werk je op dit moment aan?
De collage installatie heeft mij onverwacht op een belangrijk spoor gezet, waarbij ik plat werk en ruimtelijkheid kan combineren. Dit concept wil ik verder uitwerken. De groep bomen waar ik al twee jaar naast woon, blijft daarbij mijn inspiratiebron. In Bright Spots toon ik een eerste idee uit die nieuwe richting. Ondertussen hebben zich nieuwe ideeën aangediend en kijk ik ernaar uit ook deze vorm te geven.
