24 january 2023, Wouter van den Eijkel
Interview met Johan Gustavsson en Louise Bjeldbak Henriksen, curatoren van de Prospects tentoonstelling op Art Rotterdam
“Art Rotterdam is de perfecte gelegenheid om kunstenaars te introduceren bij de Nederlandse kunstscene.”
Op de jaarlijkse tentoonstelling Prospects tentoonstelling van het Mondriaan Fonds kunnen bezoekers werk ontdekken van kunstenaars die onlangs een bijdrage van het Fonds hebben ontvangen om hun beroepspraktijk te starten.
Prospects vindt dit jaar voor de elfde keer plaats. Voor de vierde keer wordt de tentoonstelling samengesteld door Johan Gustavsson. Hij wordt bijgestaan door Louise Bjeldbak Henriksen. Gustavsson is mededirecteur en curator van de Haagse projectruimte 1646, medeoprichter van The Hague Contemporary en docent aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Bjeldbak Henriksen is freelance curator en onafhankelijk onderzoeker. Ze werkt aan projecten voor onder andere het Kunstmuseum Den Haag en de KABK.
Johan Gustavsson & Louise Bjeldbak Henriksen. Fotograaf Sarah Carlier
Samen cureren jullie Prospects op Art Rotterdam: wat is jullie aanpak en waren jullie betrokken bij de selectie van de kunstenaars?
J.G.: Nee, de selectie voor Prospects wordt gemaakt door de selectiecommissie van het Mondriaan Fonds. Bij Prospects wordt iedereen getoond die een Startersfonds heeft ontvangen. Prospects maakt deel uit van de ondersteuning die het Mondriaan Fonds aan kunstenaars biedt. Dit zijn vooral jongere kunstenaars die de afgelopen vier jaar een bachelor-, master- of postdoctorale opleiding hebben afgerond. De financiering is deels bedoeld voor de productie van nieuw werk en deels om te investeren in hun praktijk, terwijl de tentoonstelling Prospects hen een platform biedt om hun werk te presenteren en hen zo meer zichtbaarheid te geven. Art Rotterdam is een relevante locatie voor Prospects, aangezien er veel galeries, museumdirecteuren, curatoren en verzamelaars aanwezig zullen zijn. Hierdoor is het de perfecte gelegenheid om deze kunstenaars te introduceren bij de Nederlandse kunstscene.
J.G.: Het is onze rol om de tentoonstelling samen te stellen. Het is belangrijk dat de kunstenaars worden gepresenteerd op een manier die voor hen werkt en tegelijkertijd ervoor zorgt dat de tentoonstelling als geheel werkt. We gaan daarom intensief in dialoog en hebben individuele ontmoetingen met elk van de drieënzeventig deelnemende kunstenaars.
L.B.H.: Ter voorbereiding op deze bijeenkomsten bekijken we hun portfolio's en maken we ons vertrouwd met hun praktijken, en ze dienen een voorstel in met een werk of een reeks werken die ze op Prospects willen tonen. We doen ons best om deze voorstellen te begrijpen en ze zo te accommoderen dat het voor zowel de kunstenaars als de bezoekers van de tentoonstelling leuk is.
Het doel van Propects is om de zichtbaarheid van de betrokken kunstenaars te vergroten, en je noemde de aanwezigheid van museumdirecteuren, curatoren en verzamelaars op Art Rotterdam. Als je terugblikt op vorige edities, wat is dan de impact van Prospects op de carrières van voormalige deelnemers geweest?
J.G.: Elk jaar zien we op Prospects hoe kunstenaars kansen krijgen. Dat kan zijn in de vorm van uitnodigingen voor residenties en tentoonstellingen, maar ook door het verkrijgen van vertegenwoordiging van een galerie of door de verkoop van werk aan particulieren of bedrijfscollecties.
De afgelopen twee edities van Prospects had je de beschikking over twee hallen van de Van Nelle Fabriek. Dit jaar staat je één hal ter beschikking. Ik neem aan dat dit een uitdaging is met maar liefst 73 exposerende kunstenaars?
L.B.H.: Ja, we verhuizen weer naar de centrale hal: het distributiecentrum. Voor ons als curatoren is het een interessante uitdaging om 73 mensen met uiteenlopende kunstwerken in één ruimte te passen en toch een tentoonstelling samen te stellen die net even anders is dan de kunstbeurs, waar je vaak vrij volle stands ziet. We moeten elk kunstwerk respecteren en elke kunstenaar en elk werk er zo goed mogelijk uit laten zien binnen de beperkingen die we hebben.
Is het met zoveel deelnemende kunstenaars mogelijk om trends te ontdekken? Speelt de oorlog in Oekraïne bijvoorbeeld een prominente rol of is jullie iets anders in het bijzonder opgevallen?
L.B.H.: We hebben geen werken die direct over de oorlog in Oekraïne gaan, maar we zien wel veel verschillende thema's. Natuurlijk zijn de kunstenaars allemaal heel verschillend, maar terugkerende thema's zijn vaak maatschappelijk. Zo zien we kunstenaars die zich richten op het klimaat en onze relatie met de natuur. Politieke, sociale en culturele identiteiten zie je ook bij meerdere kunstenaars terug. In vergelijking met voorgaande jaren hebben we, geloof ik, iets meer tweedimensionale werken.
J.G.: Het is lastig om precies vast te stellen waarom dit het geval is. Zo hebben we vorig jaar speciaal voor Prospects een bioscoop laten bouwen omdat er veel kunstwerken waren die het goed deden in een bioscoopsetting, bijvoorbeeld langere video's of cinematografische werken. Dit jaar zijn er minder van dit soort werken.
L.B.H.: Dit jaar hebben we samen met tentoonstellingsontwerper Mika Radescu van Tom Postma Design gekozen voor een iets ander ontwerp. Een ontwerp dat een groots gebaar vormt, maar ook kleinere intieme ruimtes binnen de tentoonstelling creëert, zodat er geen werken verloren gaan in de grote zaal.
Je gaf net aan waarom Prospects tijdens Art Rotterdam plaatsvindt. Is deze vorm van financiering, inclusief een tentoonstelling op een groot evenement, uniek in de internationale kunstwereld?
J.G.: Ik reis regelmatig voor mijn werk en spreek veel mensen uit verschillende hoeken van de wereld over financiering. Het is vrij uniek, ja. Er zijn een paar andere landen, zoals enkele Scandinavische landen, Canada en Luxemburg, die goede financieringsmogelijkheden bieden voor kunstenaars. Wat ik aan Nederland echt bijzonder vind, is dat hier iets beter begrip is van hoe je kunstenaars in verschillende fasen van hun carrière kan ondersteunen. Zo kent het Mondriaan Fonds het Startersfonds voor beginnend kunstenaars om hen kennis te laten maken met het Nederlandse kunstlandschap, maar ondersteunt het ook gevestigde namen gedurende hun carrière. Maar om eerlijk te zijn, ook al is het hier beter dan op veel andere plaatsen, er is nog steeds veel meer steun nodig.
Vergeet niet dat in veel landen alleen ingezetenen in aanmerking komen voor financiering. Als je geen burger bent van het land in kwestie, heb je hooguit een kleine kans op financiering. Omgekeerd hangen in Nederland je kansen op financiering af van je bijdrage aan de artistieke ontwikkeling van het land. Doet je dat, dan kom je in aanmerking voor subsidie. Dat vind ik een wezenlijk verschil tussen veel landen en Nederland. Je kan zelfs volhouden dat het een goed exportproduct is. Sommige curatoren die ik in het buitenland ontmoet, werken graag met Nederlandse kunstenaars omdat ze weten dat er een mogelijkheid is om financiering aan te vragen via het Mondriaan Fonds.
Prospects is tijdens Art Rotterdam (van 9 t/m 12 februari 2023) te zien in de Van Nelle Fabriek.
