Hoe ziet het ideale atelier eruit? Hoeveel tijd spendeert een kunstenaar in zijn atelier? Is het een heilige plek? In de reeks ‘Het atelier’ deze week: Joëlle Dubois, van wie tot 26 november de solo-expositie ‘Forget Me Not’ te zien is bij Keteleer Gallery in Antwerpen.
Gaat u iedere dag naar uw atelier?
Ja, nu wel. Het afgelopen jaar was zeer druk gevuld waardoor ik hier 7 op 7 was. Op 22 oktober opende mijn tweede solotentoonstelling dit jaar; in juni toonde ik werk bij Thomas Rehbein Gallery in Keulen, en deze maand dus bij Keteleer Gallery. Daarna ga ik wel er wel even tussenuit. Kunstenaar zijn is best een eenzaam beroep. Als ik te lang alleen ben geweest in mijn atelier kan ik sociaal erg ongemakkelijk of soms zelfs wat paranoia zijn. Het lijkt alsof mijn brein zich dan moet heropstarten. Of het uit zich in een ander uiterste: dan hunker ik naar menselijk contact.
Hoe laat vertrekt u naar uw atelier, en hoe: te voet, per fiets, openbaar vervoer of auto?
Ik houd van de vroege ochtend en mijn focus is groter in de voormiddag. Ik vertrek eigenlijk meteen naar mijn atelier en probeer er altijd tussen acht en negen in de ochtend te zijn. De fietstocht is ongeveer tien minuten en mijn hondje Milo gaat altijd met me mee, in zijn fietsmand (wat hij haat). Ik wandel dan eerst nog even in het Begijnhof met hem, als ochtendroutine. Het Begijnhof is eigenlijk zijn toilet (ik ruim het wel netjes op hoor, met ecologische hondenzakjes!). Daarna loopt hij meteen naar de voordeur van het atelier en laat hij duidelijk weten dat hij zijn ontbijt wil. Zijn ontbijt is prioriteit.
Houdt u vast aan bepaalde rituelen in uw atelier? Muziek of juist stilte?
Een glas wortelsap! Ik kan moeilijk naar muziek luisteren, het leidt me teveel af. Enkel Robert Ashley mag me muzikaal vergezellen in mijn atelier. Bij mij staat er eigenlijk zo goed als altijd een film of serie op. Ook stilte kan er zijn, meestal in de ochtend of voor het middageten. In de namiddag en zeker in de avond word ik zot als het stil is. Dan binge ik de ene film na de andere terwijl ik werk. Veel mensen vinden dat vreemd, maar het geeft me een bepaalde focus en de gezelligheid van pratende mensen stimuleert me. Ik houd van (achtergrond)geluiden zoals knetterende open haarden, geroezemoes in herbergen, maar ook van ASMR-video’s en historische kostuumfilms, dat is wel een van mijn favoriete genres is om op te zetten, en ook true crime documentaires. Love it! Andy Warhol had blijkbaar zelfs twee tv’s aanstaan in zijn atelier. Daarvan zouden mijn mede-ateliergenoten helemaal zot worden.
Hoe belangrijk is licht voor u?
Licht is alles. Ik ben op dat vlak een geluksvogel, want er is hier licht in overvloed. Wel is het om te werken soms storend. Ik schilder aan een groot raam en wanneer de zon schijnt, laat ze haar goed opmerken. Ik wil mijn raam niet afplakken of een gordijn hangen, dus heb ik er iets op bedacht! Mijn ‘schoonvader’ timmerde een op maat gemaakte tafel op wielen in elkaar.
Hoe gaat u te werk? Begint het werk pas op het moment dat u uw atelier betreedt of gaat het werk altijd en overal door?
Kunst is er altijd, overal. Ook buiten mijn atelier ben ik aan het werk. Mijn hoofd is als een spons, ik ben onbewust of bewust altijd inspiratie aan het op doen. Er is een mengelmoes van bronnen waar een idee kan zijn. Op straat, online, een opvallende look, een plaats, een situatie. Daarna verwijs ik naar verschillende composities van meesterwerken of oude werken die het thema bevatten dat ik zoek. Ik begin dan met een kleine schets, dat meer lijkt op een krabbel. Ik pureer de bronnen een beetje samen in mijn afbeelding. En dan ga ik aan het canvas werken, waar ik de schets eerst met potlood uitteken. En vanaf daar begin ik op te bouwen met acryl. Ik kan het niet goed uitleggen, maar het proces is misschien wat vergelijkbaar hoe Photoshop werkt. In mijn hoofd verdeel ik het schilderij in verschillende lagen. Ik werk van achter naar voor. Achtergrondlagen schilder ik eerst en bouw op naar de voorgrond. Wanneer het beeld voor mij begint te leven, is dat meestal hoe ik het kan zien dat het af is.
Hoeveel tijd spendeert u gemiddeld per dag in uw atelier?
Soms breng ik te veel tijd door met de schilderijen, waar ik obsessief steeds maar weer terugga. Ik herinner me ook nooit hoe ik iets heb gedaan. Elke keer als ik een bijvoorbeeld een hand schilder, heb ik het gevoel dat het een nieuwe ervaring is. Ik heb zoiets van: wat? Hoe heb ik dit de vorige keer gedaan? Het is nogal belachelijk, eigenlijk.
Is het atelier een heilige plek?
Eigenlijk letterlijk wel. Mijn atelier ligt midden in een Begijnhof. Het is een verstopte, stille oase in het midden van de stad. Het atelier en de omgeving is een grote stimulans. Er hangt een andere energie hier, erg rustig en vredevol (ja, het is hier echt Heel Stil) Het is fantastisch! Als ik er even tussenuit wil en nood heb aan wat extra cafeïne ligt buiten het Begijnhof de drukke stad, wat weer een hele andere bron van inspiratie is. Voornamelijk de mensen, de voorbijgangers. Ik kan geïnspireerd geraken door de rust en de stilte, maar ook door een outfit die ik cool vind, van iemand die ik tegenkom op straat.
Ontvangt u er bezoek, van verzamelaars, curatoren of collega-kunstenaars?
Ik ga heel goed op andere werkende mensen om me heen, dus daarom is het fijn dat dit een deelatelier is. Er is altijd wel geluid van andere kunstenaars. Omdat ik hier zoveel zit, nodig ik soms vrienden uit om samen te lunchen. Of komt er een vriend een boek lezen of op de computer werken. Atelierbezoeken zijn er zeker ook.
Wat is het mooiste atelier dat u ooit heeft gezien?
Goh, ik vind dat echt een moeilijke vraag. Ik vind vaak het atelier van een beeldhouwer erg indrukwekkend. Het atelier van Michelangelo zal fantastisch geweest zijn. Het atelier volledig besneeuwd met het witte poeder, de torenhoge carrara-marmeren beelden die als goden elke stap van de kunstenaar volgen. Geweldig!
Hoe ziet het ideale atelier eruit?
Hoge plafonds, grote ramen, verwarming en een goede internetverbinding zijn van groot belang voor mij. Ik heb dus niet te klagen.