In Bildhalle in Amsterdam is tot en met 10 september de groepstentoonstelling ‘Ocean’ te zien, waarin zestien kunstenaars werk tonen waarmee ze, direct of indirect, reflecteren op het onderwerp.
De oceaan draagt een diep mysterie met zich mee — 95 procent van de oceaan is onontdekt, verborgen voor menselijke ogen. Het is dan ook niet vreemd dat de oceaan een mysterieuze aantrekkingskracht uitoefent op kunstenaars. Denk aan het werk van de Britse kunstenaar Antony Gormley, die zijn kwetsbare gietijzeren afgietsels van zijn eigen lichaam regelmatig op het strand of zelfs in het water plaatst, met een blik op oneindig richting de oceaan. Of aan de beroemde maritieme schilderijen van kunstenaars als Turner, Hokusai en Monet. Het is dan ook niet toevallig dat veel historische kunstenaarsgemeenschappen zich bevonden aan de zee, misschien wel de beste plek om kleur, licht en beweging te bestuderen.
Eeuwenlang waren mensen vooral afhankelijk van de grillen van de zee, van zeevaarders tot bewoners van de kustlijn. Dat resulteerde in een ontzag voor de meedogenloze kracht van de natuur. De zee is bovendien de bron van al het leven op aarde. In kunstwerken staat de oceaan dan ook vaak symbool voor mysterie, chaos, het onderbewustzijn, oneindigheid, kalmte, hoop en zelfs waarheid.
Toch is onze relatie met de oceaan onherroepelijk veranderd in de afgelopen honderd jaar. Het eeuwenoude respect heeft plaatsgemaakt voor een zekere minachting, hoewel de dreiging zeker niet is afgenomen — denk aan de op handen zijnde stijging van het zeewater als gevolg van klimaatverandering. Waar de oceaan ooit een symbool was van mysterie en het sublieme zorgen de plastic soep en andere vormen van vervuiling, als gevolg van kapitalisme en massaconsumptie, nu voor een existentiële dreiging voor het leven in onze oceanen.
In de tentoonstelling in Bildhalle reflecteren zestien kunstenaars — waaronder Werner Bischof, Albarrán Cabrera, Jeffrey Conley, Paul Cupido, Casper Faassen, Amy Friend, Thomas Hoepker, Ilona Langbroek, Thirza Schaap en Bastiaan Woudt — op de oceaan in al zijn verscheidenheid.
Zo zoekt de Amerikaanse fotograaf Jeffrey Conley het sublieme van de natuur op in zijn werk, vanuit een diepe vorm van eerbied een respect. Conley: “Zonder de aarde zouden wij allemaal niet kunnen bestaan. In een verder onherbergzaam bekend universum biedt onze kleine blauwe planeet ons werkelijk alles wat we zouden kunnen willen. Ik heb nooit begrepen waarom onze maatschappelijke en spirituele prioriteiten als soort geen blijk geven van een overweldigende dankbaarheid, waarom we onze planeet niet vereren boven alles.”
Ook het Spaanse kunstenaarsduo Albarrán Cabrera, dat bestaat uit Anna Cabrera & Ángel Albarrán, zoekt naar het mysterieuze en immense van de oceaan. De kunstenaars staan bekend vanwege hun uitvoerige technische experimenten met onder meer Cyanotype, Platinum, Palladium, Silver Gelatin en materialen als pigment, Japans papier, bladgoud en zelfs thee. Dat resulteert in met de hand afgedrukte foto’s in oplage die desondanks allemaal uniek zijn.
De Nederlandse kunstenaar Thirza Schaap probeer met haar project Plastic Ocean juist bewustwording te creëren over milieuvervuiling. Ze wil ons laten nadenken over ons verspillende gebruik van plastic. Al wandelend over het strand verzamelt Schaap stukken aangespoeld plastic. In haar atelier transformeert ze deze objecten tot confronterende, maar mooie sculpturen, die ze vervolgens fotografeert. De resulterende foto's creëren een soort botsing; tussen de aanvankelijke esthetische aantrekkingskracht van het object en de afkeer als je je realiseert dat er een tragedie schuilt achter verspilling op deze schaal.
Magnumfotograaf Thomas Hoepker legt in de beelden in deze tentoonstelling juist zomerse watertaferelen vast, het plezier dat we ontlenen aan de zee. En Paul Cupido lijkt in zijn fotografie dromen of herinneringen te visualiseren, prachtig en kwetsbaar vastgelegd op onder andere Mitsumata Washi papier.