29 april 2022, Flor Linckens
Een overweldigend landschap, gevangen in grijstinten
In Galerie Caroline O’Breen is tot en met 15 mei een duotentoonstelling te zien met werk van de Nederlandse fotograaf Witho Worms, die voor deze gelegenheid zijn Duitse collega Jens Knigge uitnodigde. De kunstenaars bieden allebei een unieke representatie van het overweldigende Noorse en/of IJslandse landschap, geschoten met een grootformaat camera en met de hand geprint. De werken vormen een spannend contrast omdat Knigge het landschap vastlegde tijdens de winter, met weinig daglicht, terwijl Worms in de zomer reisde en juist weinig duisternis aantrof.
Witho Worms studeerde visuele antropologie, dat wil zeggen: de visuele representatie van groepen mensen in fotografie, film, andere vormen van (nieuwe) media, maar ook bijvoorbeeld schilderijen, tatoeages en hiërogliefen. Bij Worms uit deze interesse zich in het bijzonder in landschapsfotografie, omdat landschappen zich bij uitstek lenen voor een bestudering van natuurlijke gebieden versus culturele, door mensen aangepaste gebieden. Worms is met name gefascineerd door de landschappen waar dit grensgebied vager, grijzer is. Hij begon met het maken van koolprints omdat hij zich bedacht dat het mogelijk zou moeten zijn om een berg steenkool — een overblijfsel van de historisch belangrijke maar politiek beladen kolenmijnindustrie — vast te leggen met hetzelfde materiaal. Op die manier versmelten het object en de representatie ervan. Hij legt nog steeds landschappen (veelal bergen) vast met een procédé dat aan het eind van de 19e eeuw in onbruik geraakt is — een techniek die Worms herontdekte en al meer dan vijftien jaar onderzoekt en verfijnt. Deze methode van koolstofprinten leent zich uitstekend voor het reproduceren van donkere tinten. Voor één van zijn meest recente projecten bracht Worms een langere periode door in Noorwegen. Hij maakte voor deze reeks gebruikt van verschillende zwarte pigmenten in gelatine.
Witho Worms, Noorwegen 070, 2019, Galerie Caroline O'Breen
Worms: "Ik heb twee verschillende pigmenten gebruikt, een matte en een glanzende. Dat heeft tot gevolg dat je in het zwart verschillende detailleringen en schakeringen kunt zien tot in het diepste zwart. Vanuit verschillende hoeken ziet de druk er telkens anders uit en komen de eigenschappen van de verschillende pigmenten tot hun recht. Het proces en het resultaat boeit me.”
Worms richtte zich in een ander project ook op polders, landschappen die zijn teruggewonnen op de zee. Het valt hem op dat naarmate een maatschappij evolueert, mensen steeds beter leren hoe ze waarde uit de aarde kunnen onttrekken, met alle gevolgen van dien voor het milieu. Worms is vaak maanden bezig voor zijn projecten, van het reizen en experimenteren tot het afdrukken van zijn prints. Hij is daarbij geïnteresseerd in het concept van ‘rewilding’, het opnieuw wild maken, dat werd geïntroduceerd door schrijver en milieuactivist George Monbiot en zowel van toepassing kan zijn op mensen als op landschappen.
Jens Knigge, Skittenfjorden No.2, 2015, Galerie Caroline O'Breen
De minimalistische landschapsfotograaf Jens Knigge groeide op in Oost-Duitsland en volgde een opleiding tot ingenieur. Binnen de fotografie is hij een autodidact en kiest hij meestal voor de archaïsche en analoge platina-palladiumdrukprint, een techniek die hij leerde van een beroemde drukker en die hem in staat stelt om alle subtiele details te tonen die hij vastlegt. Zijn gebruik van deze techniek is opvallend omdat de periode waarin hij begon als fotograaf mede werd getekend door de opkomst van de digitale fotografie. Knigge is in zijn praktijk geïnteresseerd in een zekere soberheid, die hij terugvindt in architectuur, structuurdetails of, zoals in deze tentoonstelling te zien is: besneeuwde, soms nauwelijks zichtbare landschappen in de serene en overdonderende natuur rond de poolcirkel. Het sublieme speelt daarin ook een belangrijke rol. Deze werken werden daarbij vaak vastgelegd onder barre omstandigheden. De fotografie van Knigge beweegt zich tussen figuratie en abstractie en hij heeft daarbij een feilloos gevoel voor licht en schaduw. De kunstenaar heeft een vaardig artistiek oog en hij stelde eerder: “Als ik voor een landschap sta, dan zie ik het al in platina." De werken van Knigge zijn herkenbaar aan de veelheid aan subtiele grijstinten en textuur.
Jens Knigge, High North, 2014, Galerie Caroline O'Breen
