27 april 2022, Oscar van Gelderen
Het atelier van... Dittmar Viane
Hoe ziet het ideale atelier eruit? Hoeveel tijd spendeert een kunstenaar in zijn atelier? Is het een heilige plek? In de reeks ‘Het atelier’ deze week: Dittmar Viane (23) van wie op 30 april een eerste solo-expositie opent bij Everyday Gallery in Antwerpen.
Gaat u iedere dag naar uw atelier?
Ik ga minstens vier volle dagen per week naar mijn atelier. Het kan ook wel eens gebeuren dat ik op andere dagen snel even langs ga om al een eerste laag te schilderen of een ondertekening te maken, om mijzelf voor te bereiden voor de volgende dag.
Hoe laat vertrekt u naar uw atelier, en hoe: te voet, per fiets, openbaar vervoer of auto?
Ik vertrek meestal rond 09.00 uur ’s ochtends en ga altijd met de fiets. Het is uiteindelijk maar een korte vijf minuten fietsen, maar het maakt mij wakker. Het feit dat ik mij moet verplaatsen om naar mijn atelier te gaan, motiveert mij om productief te zijn in het atelier. Het vormt een bepaalde routine en helpt om het schilderen niet mee te nemen naar huis. Op deze manier heb je de volgende dag opnieuw een frisse blik op het werk.
Houdt u vast aan bepaalde rituelen in uw atelier? Muziek of juist stilte?
Ik hou wel van beide, maar dit hangt vooral af van mijn gemoedstoestand of wat ik van plan ben te schilderen. Meestal staat er rustige muziek op en luister ik albums in zijn geheel. Als ik aankom begin ik ook niet meteen te schilderen, vooral omdat het licht dan wat te hard is. In de voormiddag bekijk ik eerst mijn mails, zoek ik referenties op of meng ik de kleuren op mijn palet dat ik in de namiddag zal nodig hebben.
Hoe belangrijk is licht voor u?
Licht is belangrijk in de ruimte zelf, maar ik hou niet echt van direct zonlicht dat op het schilderij valt. Het zorgt voor harde schaduwen en afleiding, en geeft een vertekend beeld van wat je aan het schilderen bent. Vandaar dat ik ook liever in de namiddag werk als de zon achter de zijvleugel van het klooster waarin mijn atelier zich bevindt schuilt; zo behoud ik meer overzicht.
Hoe gaat u te werk? Begint het werk pas op het moment dat u uw atelier betreedt of gaat het werk altijd en overal door?
Het werk gaat zeker altijd en overal door, maar het atelier is vooral een plaats waar ideeën worden uitgewerkt tot schilderijen. Vaak ontstaan deze niet in het atelier zelf maar daarbuiten. Dagdagelijkse elementen, wandelingen in de natuur, kunstboeken, films of fantasieën bieden vaak als eerste de inspiratie om een compositie of tafereel te bedenken. Vervolgens maak ik er een snelle schets van in mijn iPhone notities of op een memoblaadje, gewoon om het niet te vergeten. Zo ontstaat er een lijst van toekomstige werken. Tenslotte teken ik rechtsreeks op het voorbereidde houten paneel een ruwe ondertekening van de compositie en begin ik rechtstreeks met het schilderen van het hoofdpersonage of object. Ik werk uitsluitend op houten panelen, omdat ik liever werk op een vlakke ondergrond zonder enig reliëf. Zo kan ik met fijne penselen vlotter over het paneel glijden en is er geen sprake van een textuur die afleidend zou kunnen zijn als details van dicht worden bekeken.
Daarnaast staat de achtergrond of omgeving meestal nog niet vast vanop het begin. Dit laat ik bewust open om mijzelf wat vrijheid te geven en om het spannend te houden hoe het schilderij zal evolueren. Daarnaast weet ik altijd wel al op voorhand wat ik die dag zal schilderen en focus ik mij vooral op één stuk binnen het schilderij: dit moet dan af zijn op het einde van de dag. Omdat ik in dunne lagen schilder en het dus sneller droogt, zou het anders moeilijk worden om de volgende dag opnieuw aan hetzelfde deel te werken.
Hoeveel tijd spendeert u gemiddeld per dag in uw atelier?
Het verschilt van dag tot dag. Vaak schommelt het tussen de acht en negen uur, of stop ik vroeger als ik te lang in dezelfde houding heb gestaan voor meerdere uren. Het schilderen zelf kan ik gewoonlijk maar een zestal uur volhouden, omdat ik op een manier schilder die een bepaalde focus of precisie vraagt.
Is het atelier een heilige plek?
Een heilige plek is een groot woord, het is vooral een belangrijke plek die goed en comfortabel moet aanvoelen en vrijheid moet bieden. Het moet inspireren en tegelijk kalmeren. Zonder een atelier kan er niets tot werkelijkheid komen. Het klooster zit vol met gangen met bas-reliëfs, ornamenten, kerkvloeren en een kloostertuin, die het wel doen lijken als een heilige plek, haha.
Ontvangt u er bezoek, van verzamelaars, curatoren of collega-kunstenaars?
Ik ontvang niet vaak bezoek, omdat ik het moeilijk vind om onafgewerkte werken te tonen, ook omdat enkel ik weet waar nog aan gewerkt moet worden of wat af is. Maar zelf ben ik altijd wel nieuwsgierig hoe een kunstenaar te werk gaat in het atelier; het is en blijft altijd wel een mysterie, maar dat geeft het ook wel iets magisch. Als er een bezoek staat gepland vind ik het wel altijd moeilijk om nog te schilderen die dag. Om goed te kunnen schilderen moet ik alleen zijn en ben ik mij niet bewust van tijd en ruimte. Natuurlijk kan een bezoek ook goede gesprekken, ideeën, inspiratie of opbouwende kritiek bieden, waar ik dankbaar voor ben.
Wat is het mooiste atelier dat u ooit heeft gezien?
Om eerlijk te zijn ben ik nog niet vaak in ateliers van andere kunstenaars geweest, omdat ik weet dat het bij veel mensen een persoonlijke en eigen habitat is die ik niet graag zou willen verstoren. Maar hopelijk kan de toekomst deze vraag uitwijzen. Ik had altijd wel al eens willen terugreizen in de tijd om een 15e of 16e eeuws atelier in werking te kunnen zien, waar meerdere leerlingen of schilders in opleiding zijn bij een meester en zich bijvoorbeeld enkel specialiseren in het schilderen van landschappen, draperingen van kledij of net de panelen voorbereiden. Dit lijkt me interessant en vooral een groot contrast met hoe kunstenaars zich tegenwoordig eerder afzonderen om te werken in het atelier en vooral uit zichzelf leren.
Hoe ziet het ideale atelier eruit?
Een grote ruimte is voor mij niet heel erg van belang voor het schilderen zelf, maar het idee van een atelier waar alles mogelijk en dicht bij de hand is, zou in mijn ogen wel ideaal zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan een houtatelier, muziekstudio, fotostudio en schildersatelier in één ruimte of verdieping, waar zo de verschillende disciplines ook inspirerend kunnen werken op elkaar en zorgen voor een juiste balans. Het ideale atelier moet in mijn ogen ordelijk zijn en rust uitstralen, het mag niet te afleidend zijn voor het schilderen zelf en moet tegelijk ook kunnen inspireren.
