01 april 2022, Flor Linckens
Energie en genezing in het werk van WonderBuhle
In Galerie Ron Mandos is tot en met 1 mei een solotentoonstelling te zien van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar WonderBuhle. De personages in zijn portretten weerspiegelen het poëtische en spirituele gevoelsleven van de kunstenaar. In zijn schilderijen en niet-gespannen canvassen zien we zelfverzekerde figuren in rustige, beschouwende poses. Zijn werken zijn direct herkenbaar vanwege een terugkerend motief: een patroon van lichtgouden bloemen dat hij als een dun laagje over de huid van zijn karakters plaatst.
Het symbool van de bloem is drieledig. Als hij als kind speelde in de bloemenvelden dan maande zijn grootmoeder hem om voorzichtig te zijn met een specifieke witte bloemsoort, die ze beschreef als magische geluksbloemen. Daarnaast verwijzen de lichtgouden bloemen van WonderBuhle ook naar Impepho, een lokale plant die wordt gedroogd en gebrand en vervolgens wordt gebruikt in een ritueel waarin wordt gecommuniceerd met voorouders. Deze plant bevat namelijk ook een lichtgele bloem. Door metallic verf te gebruiken en een sterachtige vorm refereert de kunstenaar ook naar de maan en sterren(stof), een ander terugkerend motief in zijn werk. Gecombineerd representeren zij een bepaalde energie, die gebruikt wordt om zijn personages mee op te laden, om hen te zuiveren en te beschermen. Tegelijkertijd verdoezelen de bloemen hun identiteit.
WonderBuhle, Fixing a Broken Perspective, 2022, Galerie Ron Mandos
WonderBuhle groeide op in een klein dorpje in Kwa-Ngcolosi, in het Zuid-Oosten van Zuid-Afrika, waar alles zich veel langzamer voltrok dan in de drukke stad Durban waar hij op dit moment werkzaam is. Het lijkt wel alsof hij in alles wat hij doet bezig is om de rust te hervinden die hij in zijn jeugd ervaarde. De intens donkere nachten die enkel verlicht werden door de maan, mede omdat zijn spirituele grootmoeder als enige in het dorp geen elektriciteit wilde gebruiken. Nachten waarin alles wordt geïdentificeerd door middel van silhouetten. Nog steeds werkt de kunstenaar het liefst ’s avonds en ’s nachts, omdat hij dan naar eigen zeggen vrijer kan denken.
Zijn grootmoeder was een bepalende factor in zijn jeugd omdat zij hem een diepgevoeld belang van spiritualiteit, traditie en community bijbracht. Als de kunstenaar spreekt over zijn werk dan heeft hij het regelmatig over het belang van doorgegeven kennis en tradities in zijn familie, die hij op zijn eigen manier weer doorgeeft aan de wereld. Met name de verhalen die zijn grootmoeder vertelde zijn hem bijgebleven. WonderBuhle: “Ik ben opgevoed door mijn grootmoeder, zij heeft mij vrijwel alles geleerd en dankzij haar ben ik de man, de persoon geworden die ik vandaag ben.” Zijn moeder werkte als sangoma, een spirituele genezer in de gemeenschap, en was daarom veel van huis. Toch was zij degene die WonderBuhle aanmoedigde om zijn liefde voor kunst te vertalen naar een carrière, omdat hij al van jongs af aan tekende op hun cilindervormige Rondavel-huis.
Het werk van WonderBuhle is nauw verbonden aan een specifieke tijd en plaats; de witte bloemen verwijzen naar zijn overleden grootmoeder, de imphepho-bloemen naar zijn sangoma-moeder en de sterren en de maan naar de uitgestrekte sterrenhemels van Kwa-Ngcolosi, de plek waar hij opgroeide. Ook de karakteristieke groentinten die de kunstenaar gebruikt verwijzen naar zijn thuis, deze turquoise en mintgroene tinten werden namelijk gebruikt op de traditionele Rondavel-huizen in zijn gemeenschap. Tegelijkertijd verwijst de kleur groen naar spiritualiteit, een belangrijk element in zijn schilderijen. Genezing staat centraal in het werk van WonderBuhle en het is dan ook geen verrassing dat de kunstenaar in eerste instantie psycholoog wilde worden.
De schilderijen van WonderBuhle geven de sterke banden van de kunstenaar met zijn gemeenschap weer en ze reflecteren de energie die via de bloedlijn van zijn grootmoeder aan hem is doorgegeven. Als koper van één van zijn werken ontvang je in feite een zegening. De kunstenaar organiseert bovendien consequent een open studio-evenement voordat hij zijn werken in het buitenland toont, waarin de schilderijen worden doordrongen van de positieve energie van de mensen in de ruimte.
WonderBuhle, Emasisweni, 2022, Galerie Ron Mandos
Zijn verstilde muses stralen vaak iets goddelijks uit en hun zwarte huid tekent mooi af tegen de diepe blauwtinten. De werken hebben ook in letterlijke zin een bepaalde diepte en textuur. De kunstenaar voegt soms grovere, dikke klodders kleur toe aan zijn canvas, met daaronder mysterieuze, matte figuren die zijn uitgevoerd met een grote precisie. Soms verlevendigt het groen alleen de achtergrond, terwijl de personages in andere werken volledig lijken op te gaan in een zee van lichtgroen. In sommige gevallen vormt het groen een sluier die hun ogen bedekt, in het werk ‘Emasisweni’ gaat de hele bovenste helft van het gezicht abrupt op in de achtergrond van het doek. Het personage wordt daarmee zowel voor- als achtergrond, een symbool van oneindigheid. Een ander terugkerend symbolisch element is de slang, dat in Zuid-Afrika, in tegenstelling tot de Europese kunsttraditie, geen gevaar symboliseert, maar juist bescherming en het brengen van informatie. Volgens een lokale wijsheid brengt het geluk als je een slang ziet en dat vervolgens tegen niemand vertelt.
WonderBuhle, Surfacing II, 2022, Galerie Ron Mandos
In het werk ‘Umoyamunye’ (‘De geest als één’) zien we zo’n vijftien personages, waarvan er veertien op lijken te gaan in de nacht, als silhouetten. Één van de centrale figuren, een jonge vrouw, heeft als enige haar ogen geopend. Ze is ook de enige wier huid bedekt wordt met lichtgouden bloemen en ze is de enige met felroze handen. Ze fungeert in dit werk als een doorgeefluik dat in contact staat met het goddelijke en als enige echt kan zien. Ze draagt deze kennis over aan de andere personages via hun haar, dat in verbinding staat. Trotse Afrikaanse haarstijlen spelen in vrijwel alle tentoongestelde schilderijen een prominente rol. Vrouwen worden gevierd en ‘empowered’ in de werken van WonderBuhle, als eerbetoon aan de belangrijke vrouwen in zijn leven. Daaronder valt ook zijn dochter uNyezi, wier naam ‘de maan’ betekent of ‘zij die zich tussen de sterren bevindt’.
WonderBuhle, Umoyamunye, 2022, Galerie Ron Mandos
Het is daarbij overigens wel belangrijk om op te merken dat het werk van WonderBuhle niet gericht is op de Zwarte identiteit. Europese duiders hebben al snel de neiging om zijn werk te willen passen binnen bestaande hokjes en het huidige discours, maar de kunstenaar stemt zijn werk niet af op actuele politieke of sociale onderwerpen.
WonderBuhle rondde een opleiding af aan het BAT Centre in Durban, het Velobola Apprenticeship programme aan de Durban University of Technology en een reeks residentieprogramma’s — bij The Art House in het Britse Wakefield, The La Brea Studio Artists Residency in Los Angeles en een residentie verbonden aan het Bremer Kunststipendium.
