Auteur: Gertjan Oskar
GoMulan presenteert voor het eerst het oeuvre van Fabiola Burgos Labra (°1984, Chili) op Art Rotterdam 2025 in de New Art sectie, van 27 tot en met 30 maart.
De kunstwerken van Fabiola Burgos Labra kunnen gelezen worden als representaties van, of momenten in, een gelaagde process-based praktijk. Hierin verkent ze naast gender, kolonisatie en haar eigen familiegeschiedenis onze cultureel bepaalde omgang met materialen. In haar zoektocht naar een vernieuwende omgang met objecten slaagt ze erin, aan de hand van eenvoudige gebaren en met precaire materialen, betekenisvolle en gevoelige sculpturen en installaties te creëren.
Burgos Labra ondermijnt met haar werk enkele dominante vooronderstellingen over het kunstobject, die de grondslag van de kunstmarkt vormen. De wrijving met heersende denkbeelden over voltooidheid, permanentie, objectwaarde en eigendom wordt in de context van de kunstbeurs ultiem op de spits gedreven.
Zo bestaat de serie Mummies – mami uit met textiel ‘ingepakte’ fruit- en groentelichamen. Katoen- en woldraad worden zorgvuldig rondom de vruchten gehaakt, waardoor ze een sculpturale kwaliteit krijgen. De nieuwe schijn van evenwicht bedriegt echter: het leven zet zich onverminderd voort. Waar het zachte fruit langzaam de stoffen van binnenuit ‘beschildert’, treedt in andere gevallen het leven zelf naar buiten (cfr. Mummies - mami (Onion), 2024) De objecten bevinden zich in een staat van constante flux: ze zijn onstabiel en oncontroleerbaar. Hun trage maar zekere desintegratie eist aandacht en zorg op. Onverschilligheid is uitgesloten.
Waar in sommige gevallen een finale mummificatie, een verstilling optreedt, volgt in andere een geurige ontbinding: “Mummification is an as an act of conservation and care for life itself, with a recognition of human dependence on nature. Cotton is used to weave blankets and the decomposition of the living body is witnessed. The mummified objects tell a particular story, the cycle of life and death, and how to care for a “living sculpture.” (Fabiola Burgos Labra)
De kunst van Fabiola Burgos Labra vraagt om lichamelijke betrokkenheid, in de eerste plaats van de kunstenaar zelf, in de tweede plaats – maar niet in het minst – van de ‘ontvanger’. De in brons gegoten braambessen uit de reeks Ways To Return Home (2023) dienen zo geactiveerd te worden door middel van zowel fysieke als mentale verbinding: “Place the blackberry in between your hand and another hand. Hold and press while you tell a story. Open your hands. The print is on both palms.”
Burgos Labra’s praktijk wordt gekenmerkt door een diepe waardering voor de rijke inheemse kennis van materialen en technieken in Zuid-Amerika. Ze wijst op de devaluatie waaraan dit soort kennis in het Westen eeuwenlang onderhevig is geweest. De wereldwijde koloniale projecten van het moderne tijdperk vereisten dan ook een totale afwijzing van de waarde van inheemse kennis en tradities die in verbinding staan met land en natuur. Na de doorgedreven arbeidsverdeling die de Industriële Revolutie met zich meebracht, en de uitbesteding van (hand)arbeid aan het Globale Zuiden, is onze verhouding met natuurlijke materialen en maakprocessen dringend aan herstel toe. Met haar werk reikt Burgos Labra ons hiervoor de hand.
De (weef)technieken die Burgos Labra hanteert zijn eeuwenlang van moeder op dochter overgedragen. Het is het soort belichaamde kennis van materialen en processen die talloze generaties in staat heeft gesteld zich te wapenen tegen de (gevolgen van de) Westerse kolonisatie. Ditzelfde vermogen tot adaptatie gaf diaspora’s de veerkracht om in onbekende, vaak vijandige omgevingen, nieuwe levens op te bouwen. Burgos Labra’s werken zijn tijdelijke, adaptieve uitingen van deze culturele flexibiliteit.
In haar reeks geweven panelen en torens zet ze dagdagelijkse, goedkope en vaak gevonden materialen in zoals cadeaulint en staaldraad. De torens functioneren als meeteenheden die naargelang hun context groeien en krimpen. Ze worden als architecturale bakens of totems de publieke ruimte binnengeloodst, waar ze de dialoog aangaan met de stedelijke of landelijke omgeving. De gebruikte materialen zijn daarenboven intuïtief gekozen, en dragen veranderende symbolische betekenissen die, beïnvloed door de omstandigheden, post-factum worden toegekend.
Fabiola Burgos Labra kiest resoluut voor het primaat van de handeling en de tactiliteit, tegenover die van het object en de aanschouwing. Door het veredelen van aandacht, tijd en belichaamd engagement, zet Burgos Labra – in een economie gekenmerkt door ongebreidelde snelheid en onthechting – de hakken in het zand.
Gertjan Oskar werkt als assistent curator bij Kunst in de Stad (Middelheimmuseum) te Antwerpen. Daarnaast schrijft Oskar over moderne en hedendaagse kunst en heeft hij bijgedragen aan meerdere boeken over de Belgische naoorlogse kunstgeschiedenis. Onder de titel Common Ground organiseert hij regelmatig bijeenkomsten voor hedendaagse kunst- en cultuur.