In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel Ivo Victoria (Auteur, 49 jaar)
Wat betekent kunst voor jou?
Ik hou ervan als een kunstwerk me een verhaal vertelt over de wereld of over mezelf dat ik nog niet kende, of mij ertoe aanzet dat verhaal zelf te bedenken. Dat kan op allerlei manieren. Ik kan wegdromen door wat er is afgebeeld, maar net zo goed geraakt worden door een bepaalde kleurencombinatie of door de textuur van verf, bijvoorbeeld, maar ook de manier waarop ik het kunstwerk en de kunstenaar leerde kennen speelt een rol.
Heb je kunst van huis uit meegekregen of heb je zelf je pad moeten vinden?
Kunst was geen onderwerp van gesprek thuis. Ik herinner me een vrij lelijk wandtapijt en een paar aardige etsen boven de piano in de woonkamer. Verder stonden er her en der objecten, met name houtsnijkunstwerkjes, die afkomstig waren uit of verwezen naar de jeugd van mijn vader, die in koloniaal Congo opgroeide. Ik kan me ook niet herinneren dat we naar musea gingen of dat er ooit over (beeldende) kunst gesproken werd. Muziek was veel belangrijker: mijn broer, mijn twee zussen en ik speelden allemaal (verplicht) een of meerdere instrumenten. Dat beschouwde mijn moeder als deel van de opvoeding. Maar we hadden het nooit over wat het kon betekenen, het had weinig te maken met verbeelding, of het vertellen van verhalen, of het vormgeven van emoties – het was simpelweg iets wat je moest oefenen, en als je dat deed, dan kon je het.
Waar haal je je informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Ik ga niet specifiek op zoek naar informatie in de traditionele media, maar pik daar uiteraard wel eens iets op. Ik volg veel kunstenaars, galeries en musea via Instagram en dat resulteert vaak in een bezoek aan een expo, of in onderzoek of ik misschien iets kan of wil kopen. Zeker jongere kunstenaars zijn heel actief op Instagram. Sommigen volg ik al jaren, en zo zie je ook heel mooi hoe ze zich ontwikkelen. Of het nu om (beeldende) kunst gaat, literatuur, theater of muziek: ik hou van zoekende makers, van dingen die onaf zijn, of in ontwikkeling.
Waar bekijk je het liefste kunst? In een galerie, museum, een beurs of online?
Eens in de paar weken stippel ik voor mezelf een parcours uit langs de Amsterdamse galeries die tentoonstellingen organiseren die mij interesseren. Jammer genoeg zijn ze al een tijdje dicht vanwege corona want ik vind het heerlijk om, liefst alleen, zo een middag door de stad te fietsen en te struinen, en tussendoor ergens een terrasje te doen en te overpeinzen wat ik heb gezien. In grote musea loop ik nogal snel verloren. Wel ga ik graag naar beurzen waar veel werk van nieuwe jonge kunstenaars te zien is. Ik mis ook nooit de Open Studio-dagen van de Rijksakademie in Amsterdam.
Hoe vaak per jaar koop je kunst? Koop je werk in oplage of liefst uniek werk?
Ik ben absoluut geen kunstkenner en nog een prille beginner als het op kunst kopen aankomt. De afgelopen paar jaar kocht ik in totaal een tiental werken. Ik koop het liefst uniek werk. Ook schrijf ik een verslagje van elke aankoop, gewoon voor mezelf, hoe ik het werk op het spoor kwam, wat het met me deed, hoe de dag van de aankoop verliep, wat mijn overwegingen waren, enzovoort. Ik vraag meestal ook aan de kunstenaar of hij of zij nog iets kwijt wil over het werk. Van de Vlaming Bert Drieghe ontving ik zo een hele toffe handgeschreven brief over het schilderij ‘Gold’ dat ik van hem kocht.
En waar koop je dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Ik heb een paar keer in een galerie gekocht. Dat vond ik aanvankelijk heel spannend. Als beginnende koper voelde ik me een beetje geïntimideerd, dat hoor je wel vaker, maar dat blijkt een drempel die je deels voor jezelf opwerpt: de meeste galeriehouders zijn heel behulpzaam en echte liefhebbers, die graag vertellen over het werk dat ze tentoonstellen. Een aantal keer kocht ik ook al via Instagram. Het leuke aan de lockdown was/is dat er allerlei online initiatieven ontstonden waar mooi en betaalbaar werk van goeie kunstenaars werd aangeboden. Via een online veiling van Hectorbar.nl kocht ik onlangs een klein werkje van Daniela Schwabe, een in Berlijn woonachtige Nederlandse kunstenaar die ik heel goed vind en al een tijdje volgde.
Is het belangrijk dat jij en je partner het altijd eens zijn over een aankoop? Hoe beslis je/jullie?
Nee, mijn partner heeft er niks over te zeggen, haha. Maar als het thuisfront het werk niks vindt, dan hang ik het op in mijn schrijfkantoor.
Meestal word ik meteen gegrepen, binnen seconden, als een werk me bevalt. Maar ik doe er vaak lang over om een beslissing te nemen – niet alleen als het op kunst kopen aankomt trouwens – en dat kan een nadeel zijn in het geval van galerie expo’s heb ik gemerkt, want mooie werken zijn vaak snel weg. Vorig jaar kocht ik een schilderij van de Amerikaanse schilder Duncan Hannah: ‘The Four Men of Cintra’. Ik wist eigenlijk al meteen toen ik het zag, dat ik het wilde. Maar het was vrij duur. Daar heb ik dan toch een week of drie over zitten twijfelen. Toen ik terugkeerde naar de galerie was zowat alles van de expo verkocht, behalve ‘mijn’ werk. Dat heb ik dan maar als Een Teken beschouwd.
Over verhalen vertellen gesproken, dat schilderij is een goed voorbeeld: ik leerde Hannah kennen via zijn geweldige memoir Twentieth-Century Boy: Notebooks of the Seventies, waarin hij op sprankelende wijze vertelt over zijn tijd aan de kunstacademie in New York, waar hij op hippe feestjes hing met Lou Reed, David Bowie, Iggy Pop en vele anderen. Via dat boek ontdekte ik zijn schilderijen. En toen ik ‘The Four Men of Cintra’ had gekocht, stuurde hij me een mailtje waarin hij kort uitlegde wie de vier mannen zijn die op het doek staan afgebeeld, namelijk vier Britse dubbelspionnen, de befaamde Cambridge Spies. Toen heb ik onmiddellijk het boek Spycatcher gekocht, van Peter Wright, dat die hele schandaalhistorie rond MI6 en MI5 uit de doeken doet en dat indertijd verboden werd in Engeland. Tegelijk kan ik nog steeds rustig een kwartiertje naar dat schilderij zitten kijken en me afvragen waar die vier mannen naar kijken, daar in de Portugese zon.
Is er een galerie waar je een speciale band mee hebt?
Met Althuis Hofland in Amsterdam, omdat ik daar Duncan Hannah kocht en daar zeer fijn bij werd geholpen. Ook Galerie Fleur & Wouter en GoMulan Gallery (die samen afwisselend dezelfde ruimte runnen) vind ik heel tof. Je wordt er altijd hartelijk ontvangen en ze geven graag enthousiaste toelichting bij de werken. Ik kocht twee linosneden van een jonge Amsterdamse schilder, Sam Andrea, bij Fleur & Wouter. Allebei de galeries brengen veel werk van jonge Nederlandse kunstenaars. En als ik weer eens in Antwerpen ben, ga ik graag naar de galeries op nieuw Zuid: Tim van Laere, Sofie Van de Velde of Everyday Gallery, waar ik een tijd terug het werk van Natacha Mankowski ontdekte, die verf vermengt met zand, steengruis, wax en wat al niet meer en daarmee hele ‘tastbare’ en ruwe schilderijen maakt. Heel mooi.
Als je onbeperkt budget had, van wie zou je dan een werk aankopen?
Ik zou dan de installatie ‘Pleiades’ van de Amerikaanse kunstenaar James Turrell kopen en aan mijn huis laten aanbouwen. Ik zag deze installatie in de Mattress Factory in Pittsburgh. Het begon met een lange verduisterde gang die schuin omhoog liep en uitkwam op een balkon waarop twee stoelen staan met zicht op een lege ruimte. Ik ging zitten op één van de stoelen. Het bordje bij de ingang had gezegd: ‘The piece takes about 15 minutes to be seen.’
Ik staarde in de ruimte voor mij. Het was zo donker dat wanneer ik mijn hand voor mijn ogen bewoog, ik ternauwernood een beweging kon ontwaren. Op mijn netvlies speelden witte vlekken, zoals je ziet wanneer je je ogen sluit, dus ik sloeg daar geen acht op. De hele tijd zat ik daar alleen, hoorde de voetstappen van andere bezoekers die halfweg de gang al terugliepen, of helemaal niet naar binnen durfden of wilden. Ik bleef staren. En plots, na een minuut of tien, besefte ik dat die witte vlekken – die nauwelijks zichtbare schemering van licht die ik aan mijn eigen ogen had toegeschreven – zich in feite in de kamer voor mij afspeelden, ergens op de achterste wand wellicht, een onwaarschijnlijk subtiel spel van licht en ruimte, alleen te zien voor wie de tijd nam om samen te vallen met het kunstwerk. Deze beschrijving doet de ervaring schromelijk te kort. Gedurende enkele minuten voelde ik me dankbaar en zielsgelukkig.
Turrell heeft ook enkele installaties in Nederland gebouwd: een ‘Skyspace’ voor Museum Voorlinden in Wassenaar en ‘Celestial Vault’ in Kijkduin. Ook het M HKA in Anwerpen heeft een ‘Skyspace’ van Turrell op het dakterras staan. Zeer de moeite waard.
Wie zijn je favoriete kunstenaars (op GalleryViewer), en waarom?
Nogmaals, ik ben een beginner en zeker geen kenner, met als groot voordeel dat er voor mij nog onnoemelijk veel te ontdekken valt. Dus dit zijn meer een paar tips, dan dat ik hun waarde goed kan inschatten in het Grotere Geheel. James Turrell is een grote favoriet, omdat zijn werk op mij enorme impact maakte.
Op Instagram volg ik heel graag Gideon Rubin, en ik ben ook altijd onder de indruk van het werk van Bert De Geyter, een Gentse kunstenaar, die veelal grote (minimaal 2 x 2 meter) werken op papier maakt waarop hij met houtskool teksten of een schijnbaar eenvoudig lijnenspel of vlakken tekent. Het is dat ik thuis geen muur heb die groot genoeg is om zo’n werk tot zijn recht te laten komen, want anders zou ik hier graag mijn spaarvarken voor openbreken. Geen werk van hem op GalleryViewer, maar daar vind je wel werk van Sam Andrea, een Amsterdamse rock’n roll painter die lekker wilde schilderijen maakt en van Daniela Schwabe. Onder meer het werk uit haar recente serie ‘Deep Family’ vind ik prachtig: samen met ontwerper Casper Schipper ontwikkelde ze een algoritme dat ze ‘voedde’ met foto’s uit haar familiealbum. Toen het algoritme voldoende getraind was, produceerde het zelf nieuwe familiefoto’s, en die schilderde zij. Vreemde, bizarre wezens die toch een bepaalde vertrouwdheid opwekken wanneer je ze bekijkt. Heel mooi en spannend.
Nog even wat favoriete Vlamingen van het moment pluggen, voor zover ze het nog nodig hebben: ik hou erg van de verraderlijke speelsheid van Pieter Jennes en de verstilling in de schilderijen van Felix de Clercq. Shirley Villavicencio Pizango is een Gentse kunstenaar met roots in Peru; ze schildert bevreemdende portretten in explosieve kleuren.
En onlangs zag ik op Instagram hele toffe abstracte pentekeningen van Kim Verschoor voorbij komen, en ik zag heel mooi werk van Joran van Soest, die collages van zeefdruk, acrylverf, olieverf, inkt en krijt op papier en paneel maakt, waardoor ik de neiging kreeg zijn werk te willen betasten. Niet gedaan, hoor.