05 september 2021, Manuela Klerkx
Yves Zurstrassen: Componist van de schilderkunst
Bij Baronian Xippas in Brussel opent op 9 september een solotentoonstelling van de Belgische kunstenaar Yves Zurstrassen (1956, woont en werkt in Brussel) getiteld 4 Colors bestaande uit twee presentaties: in de grote galerie worden naast een aantal monumentale ook kleinere schilderijen getoond en in de - tegenover gelegen - kleinere galerie zijn voor de eerste keer, een groot handgeweven tapijtschilderij van 2 meter bij 2 meter en drie kleinere tapijtwerken te bewonderen. Deze voor de kunstenaar nieuwe techniek blijkt een mooie aanvulling op zijn bestaande oeuvre. In de video Studio In Sights: Yves Zurstrassen van Cynthia Schibli en Bertrand Boissimon die voor deze gelegenheid is gemaakt legt de kunstenaar uit dat hij, in tegenstelling tot Warhol en zijn Factory, de eenzaamheid nodig heeft om goed te kunnen werken. Of eigenlijk, de eenzaamheid samen met het noorderlicht dat door grote dakramen zijn atelier binnenstroomt en de muziek, liefst free jazz:
‘‘Alleen de muziek houdt mij gezelschap. Zij is bij mij. Altijd.’'
Zijn schilderijen bouwt hij zorgvuldig op uit verschillende lagen olieverf (met kwast of plamuurmes aangebracht) in combinatie met collages en de-collages (een techniek waarbij het negatief van een sjabloom wordt gebruikt). Zoals een componist zijn muziek componeert aan de hand van noten en leegtes die elkaar ritmisch en melodieus afwisselen, ‘componeert’ Zurstrassen’s zijn schilderijen door een grote vrijheid die hoort bij enerzijds een expressieve, intuïtieve manier van schilderen en anderzijds een gestructureerde, formele aanpak. Samen met het gebruik van sterke kleuren en verschillende abstracte en figuratieve motieven leidt dat tot een spannend oeuvre waarin beweging en stilstand elkaar afwisselen. Precies zoals in de muziek geluid en stilte samengaan.
Yves Zurstrassen, 18 05 04 Contrepoint Rouge, 2018, Baronian Xippas.
Naar aanleiding van zijn solo-tentoonstelling bij Baronian-Xippas stelde ik hem de volgende vragen:
MK: Is dit de eerste keer dat u handgemaakte wandtapijten aan het publiek toont? Waar kwam het idee vandaan om naast schilderijen ook wandtapijten te tonen?
YZ: De afgelopen twee jaar heb ik geëxperimenteerd met verschillende technieken - die ik liet uitvoeren door externe workshops - zoals zeefdruk (werk in oplage) en mozaïek (voor de openbare ruimte). Al deze creatieve processen fascineren me en bevrijden me van het medium schilderkunst. Ik heb altijd al wandtapijten willen maken, maar het werk moest er klaar voor zijn. Een bezoek aan Doornik (Tournai) waar de beroemde Doornikse wandtapijten worden gemaakt passioneerde mij, het was als een dimensie buiten de tijd. Ambachtslieden werken een jaar lang aan het maken van één wandtapijt. Door middel van de productie van wandtapijten dragen we bij aan de waardering voor- en het behoud van dit cultureel erfgoed.
MK: Uw schilderkunst schommelt tussen lyrische abstractie en abstract expressionisme. Het is nooit formeel of figuurlijk. Kunt u uitleggen op basis van welke drijfveren u uw artistieke keuzes maakt?
YZ: In deze tentoonstelling zijn alle doeken gemaakt met stencils, gemaakt van foto's van mijn oude schilderijen die op gestuele wijze tot stand kwamen. En voor het eerst zijn er zelfs bloemmotieven...
MK: Is het schilderproces volgens u gebaseerd op de blik, de observatie, op wat het doek ‘wil zeggen’ of is het het resultaat van een mentale of emotionele staat?
YZ: Schilderen is voor mij het resultaat van een meditatie waarbij ik alles vergeet wat ik weet. Het is een spiegel van een grote intensiteit. Elk schilderij is als levend materiaal, een nieuw avontuur…Het is een permanente ondervraging.
MK: Je hebt een heel fysieke, gestuele manier van schilderen. Kun je uitleggen waar dat vandaan komt?
YZ: Op dit moment werk ik helemaal niet gestueel. Het is als een palimpsest waarbij het gebaar niet meer is dan een herinnering waarop ik kan leunen.
MK: Heeft u de liefde voor kunst van huis uit meegekregen of is het het resultaat van een persoonlijke ontdekking?
YZ: Het is een heel persoonlijk proces, een steeds spiritueler pad.
MK: Kunt u een schilder of een schilderij noemen die u tot op de dag van vandaag inspireert?
YZ: Het gaat niet om een specifiek schilderij, maar om de hele schilderkunst, het is een onuitputtelijke voorraad.
MK: Kunt u zich een leven zonder de kunst voorstellen?
YZ: Nee, voor mij is schilderen als ademhalen. Mijn hele leven is georganiseerd rond het maken van kunst. Dat is zo’n intensief proces dat door niets kan worden vervangen.
MK: Gelooft u in kunst als een manier om de wereld mooier of beter te maken, niet alleen esthetisch maar ook inhoudelijk? En zo ja, hoe?
YZ: Ik kan niet voor iedereen spreken maar wat mezelf betreft kan ik zeggen dat de kunst mij een beter mens maakt. Er zit een energie in het creatieve proces die ons overstijgt en een reis naar nog onbekende gebieden mogelijk maakt. De kunst is een oneindige dimensie waar de geest graag spelenderwijs haar gang gaat.
