24 january 2019, Wouter van den Eijkel
Cristina Lucas - Unending Lightning
In aanloop naar Art Rotterdam 2019 besteden we aandacht aan het werk van kunstenaars die op de beurs getoond worden. Dit keer aan Unending Lightning van de Spaanse kunstenares Cristina Lucas.
Cristina Lucas (Jaén, 1973) studeerde aan de kunstacademie van Madrid en aan de Rijksacademie en werkt in tal van media, van video- tot performancekunst en van sculpturen tot fotografie. Wellicht daardoor is de rode draad in haar oeuvre niet meteen voor iedereen duidelijk. Je zou kunnen zeggen dat Lucas kritisch is ten aanzien van de westerse kapitalistische samenleving en ten aanzien van de gecanoniseerde kunstgeschiedenis en geschiedschrijving waarin machtsverhoudingen nog eens worden bekrachtigd.
Lucas laat de kijker de achterkant van dat verhaal zien aan de hand van hoogtepunten uit de wetenschap en kunstgeschiedenis. Zo liet ze modellen zich ontkleden in verschillende grote Europese musea in zalen met naakten op doek. Het publiek reageerde geschokt; maar waarom eigenlijk? Waarom is naakt op doek in een museum geaccepteerd en levend naakt niet en waarom is het hoofdzakelijk vrouwelijk naakt? Het zijn uiteindelijk vragen naar machtsverhoudingen en conventies die niemand in het dagelijks leven in twijfel trekt.
Haar economisch onderzoek richtte zich onder meer op wat inmiddels de monetaire waarde is van de manuscripten van Das Kapital van Karl Marx (Surplus Value, 2014-2016). Wat ooit door Marx bedoeld was als systeemkritiek, is inmiddels een uniek museumstuk met navenant prijskaartje. Voor het project Philosophical Capitalism (2014-2016) interviewde ze onder andere een plastisch chirurg over wat schoonheid voor hem betekent en een strafrechtadvocaat over de vraag wat gerechtigheid is. In ieder interview behandelt ze een filosofisch concept en ondervraagt ze haar gesprekspartner hoe dit zich verhoudt tot hun dagelijkse praktijk en de economische realiteit.
Unending Lightning
Met de wetenschappelijke vondst van de liftcoëfficiënt was het een kwestie van tijd geworden voordat de mens zou kunnen vliegen en in 1903 slaagden de gebroeders Wright erin hun vliegtuigje te laten opstijgen en dalen. Slechts acht jaar later werd het vliegtuig voor de eerste keer ingezet voor een bombardement. Sindsdien zijn er overal ter wereld bombardementen uitgevoerd met vliegtuigen. Het werk Unending Lightning (2015-heden) bestaat uit drie kamervullende schermen waarop alle bombardementen sinds 1911 chronologisch worden weergegeven. Dit onder begeleiding van het naïeve gezoem van een eenmotorig vliegtuigje dat op een vierde scherm de formule van de liftcoëfficiënt als banier achter zich aan trekt. Alsof de mens, net als Prometheus, gestraft wordt voor het achterhalen van deze formule.
Unending Lightning is niet alleen qua omvang en volledigheid een imposante meditatie op het menselijk streven naar (technische) vooruitgang en dominantie door vernietiging van de ander. Ook qua productie komt er veel bij kijken. Het project bood werk aan drie man; een programmeur en twee man van de Universiteit van Madrid die de data aanleveren en updates verzorgen.
Op Art Rotterdam zal tegenboschvanvreden een ander onderdeel van Unending Lightning tonen. Lucas voorzag het onderwerp van extra lading door op landkaarten van flinterdun zijde voor elk bombardement de naam van de gebombardeerde stad te borduren. De schoonheid van de elegante zijde wordt door het borduren van de plaatsnamen tenietgedaan, zoals een huid verminkt door littekens. Omdat veel plaatsen meerdere keren zijn gebombardeerd, kreeg de landkaart langzaam reliëf en ontstond er een soort landschap van verloren schoonheid. Een landschap waarin de woorden van Lucebert weerklinken:
‘in deze tijd heeft wat men altijd noemde
schoonheid schoonheid haar gezicht verbrand’
