26 november 2020, Flor Linckens
Kinetische kunst die alle natuurwetten lijkt te tarten
Frederik Vergaert en Ferry Saris openden dit najaar - midden in een pandemie - een nieuwe galerie: FRED&FERRY in Antwerpen. Het getuigt van lef, al zien ze dat zelf niet direct zo. Ferry zei in het Belgische dagblad De Tijd: “Ik sprak er laatst over met een collega-galeriehouder. Hij richtte zijn eigen galerie tien jaar geleden op, tijdens de financiële crisis. En als het dat niet is, is er misschien een persoonlijke crisis. Er zijn altijd dingen mis.” Zijn partner Frederik is artistiek leider van de galerie. Hij werkte jarenlang voor diverse culturele instellingen in België en toen zijn werkgever Marion de Cannière haar galerie in augustus besloot te sluiten zag Frederik een frisse dosis potentie. Ferry is een goede vriend die hij leerde kennen op het schoolplein van hun kinderen. Hij verzamelt al sinds zijn studententijd en neemt de zakelijke kant van de galerie voor zijn rekening. De galeristen hebben overigens een idealistische insteek.
“We hoeven er niet veel aan over te houden. Wat we hier verdienen, wordt in volgende projecten geïnvesteerd. Daarom noemen we onszelf een ‘artist based gallery’.”
Zoro Feigl, Swell, 2020, FRED&FERRY.
Op dit moment is in FRED&FERRY de solotentoonstelling ‘Sea-change’ geprogrammeerd, met kinetische kunst van Zoro Feigl. Deze kunstenaar scoort in Nederland alvast hoge ogen: zijn werk was dit jaar in niet minder dan drie Nederlandse musea te zien: in Museum Voorlinden, het Stedelijk Museum Schiedam en in Museum Kranenburgh. Feigl is gefascineerd door natuurwetten, transformatie, energie en de manieren waarop mensen de natuur willen controleren. Zijn werken lijken vooral alle natuurwetten te tarten en hij maakt daarvoor gebruik van minimale middelen. Hij werkt regelmatig samen met ingenieurs en wetenschappers en in 2018 won hij de Witteveen+Bos-prijs voor Kunst+Techniek. Feigl: “Ik denk dat ik het heel leuk vind om te kijken hoe de wereld werkt. Het samenspel van krachten en toevalligheden. Als ik een werk maak is de grens opzoeken het allerspannendst en daarna ga ik kijken: waarin zit de essentie en wat heeft het op zijn minst nodig om te werken? Die twee uitersten zoek je op en van daaruit zoek kun je een choreografie gaan maken.” Hij is daarbij altijd bezig om het gedrag van een materiaal te doorgronden, om het vervolgens te kunnen controleren. Feigl linkt zijn werk ook aan de huidige pandemie. “De mensheid plaatst zichzelf graag boven of buiten de natuur. Nu zie je dat wij onderdeel zijn van een groter geheel. We kunnen niet zomaar de baas spelen over de natuur en haar wetten.”
Zoro Feigl, Zwermen, 2020, FRED&FERRY.
Één van de centrale werken in de tentoonstelling in FRED&FERRY is de gigantische installatie ‘Zwermen’ (2020), die eerder dit jaar nog in een andere vorm te zien was in het Stedelijk Museum Schiedam. Het werk bestaat uit een gigantische horizontale cirkel die aan het plafond bevestigd is. De cirkel meet vier bij vier meter en is bespannend met semi-doorzichtig folie. Honderden kleine kogeltjes bewegen zacht mee op het ritme van de beweging, waardoor je als kijker een visuele cue krijgt dat er een zwerm vogels boven je heen vliegt. Feigl deed hiervoor acht jaar onderzoek naar de bewegingen van vogels. Door de willekeurige doch gestuurde beweging van de kogeltjes krijg je, net als in de natuur, steeds een andere configuratie te zien. Feigl: “Er ontstaat een soort interessante groepsdynamiek waarin eigenlijk niemand de leiding heeft, en ze toch allemaal weten waar ze heen gaan. Ik denk dat de essentie van de schoonheid zit in de complexheid en de eenvoud die heel dicht bij elkaar komen.” De tentoonstelling laat een gevarieerde selectie van zijn werk zien. De twee ‘Twisted Nematics’ installaties in de tentoonstelling bestaan bijvoorbeeld uit langzaam ronddraaiende verticale schijven aan de muur die zijn voorzien van een laag temperatuurgevoelige lak. Als daar vervolgens heet water over heen stroomt dan ontstaat er een bijzonder patroon en een olie-achtig kleurpatroon. Het werk ‘Abysses’ bestaat uit een ronde, metalen bak (met een diameter van ruim een meter) die gevuld is met kleurstof en olie. Een centrifugale beweging laat de vloeistoffen en kleuren op een bijzondere manier in elkaar overvloeien, je moet haast wel blijven kijken.
Zoro Feigl, Abysses, 2020, FRED&FERRY.
Feigl werd geboren als zoon van een kunstenaar en een filmmaker. Toch zijn zijn inspiratiebronnen op zijn zachtst verrassend te noemen: van MacGyver en The A-Team tot Buurman en Buurman. Hij is misschien het meest bekend vanwege zijn ‘bewegende schilderijen’, waarbij een dikke vloeistof alle natuurwetten lijkt te overtreden en naar boven lijkt te stromen via een lopende transportband. Hij maakt voor zijn kinetische werken regelmatig gebruik van industriële materialen. De installatie die tot eind november te zien was in Museum Kranenburgh (en in 2018 in de Electriciteitsfabriek in Den Haag) toont ons bijvoorbeeld een gigantische constellatie van brandweerslangen die door de opvoering van druk een hypnotiserende en dansende beweging lijken te maken. Het resultaat is zowel esthetisch en elegant als onvoorspelbaar.
Zoro Feigl, Twisted Nematics I, 2020, FRED&FERRY.
