16 july 2020, Flor Linckens
Daan Paans bij galerie dudokdegroot
Documentair fotograaf Daan Paans zoekt middels zijn praktijk antwoord op interessante vragen. Zijn werk, dat tot 1 augustus te zien is in galerie dudokdegroot, gaat over tijd, eindigheid en ook over verschillende interpretaties door die tijd heen. Paans: “We leven in een steeds grotere melting pot van culturele invloeden waardoor er eigenlijk vormen ontstaan die we niet zo goed terug kunnen brengen naar een bron. En daar kunnen misschien ook misverstanden door ontstaan. Ik wilde daar iets mee en ben eigenlijk op zoek gegaan naar verhalen die op een bepaalde manier, door reproductie, een nieuwe waarde krijgen.” Hij vraagt zich af hoe mensen beelden maken en interpreteren door de tijd heen. Paans start hiervoor langlopende onderzoeksprojecten: historisch onderzoek naar de oorsprong van objecten, maar ook antropologisch onderzoek naar de tradities van bepaalde groepen mensen.
Daan Paans, Artefact #1: Polyresin (USA/China), 1981, 2019 , galerie dudokdegroot.
Voor zijn Artefact onderzoeksproject raakte hij bijvoorbeeld gefascineerd door het object dat de meeste mensen zullen kennen uit de beginscène uit ‘Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark’ (1981). Het precolumbiaanse beeld van de bevallende Azteekse godin Tlazolteotl is onderdeel van de collectie van het Dumbarton Oaks Museum in Washington. Onderzoek - dat tot op het microscopische niveau werd uitgevoerd - wijst echter uit dat dit iconische beeldje naar alle waarschijnlijkheid veel later, in de negentiende eeuw, is gemaakt. En dan niet eens in Zuid-Amerika maar in Europa of Azië. Ondanks dat inmiddels welbekende feit blijft het beeld, dat nog steeds mateloos populair is bij de bezoekers van het museum, gewoon staan. En juist die verwarring tussen kopie en origineel, gecombineerd met de blijvende waarde van het bewezen ‘valse’ object, fascineerden Paans. Hij beschouwde het als een startschot voor het project en zette deze ‘culturele mutatie’ voort. Wat gebeurt er als je mensen uit een andere tijd, met verschillende smaken, geografische locaties en culturele achtergronden naar het werk laat kijken, waarbij niemand het volledige plaatje te zien krijgt? Deze mensen hebben bovendien verschillende technieken en materialen tot hun beschikking.
Paans legde een replica van het beeld vast op foto en stuurde die foto - zijn visuele en schaalloze interpretatie van het werk, bezien vanaf één kant - door naar een ambachtsman die het werk weer een 3D-vorm gaf. Die opnieuw geïnterpreteerde replica werd vervolgens weer gefotografeerd door Paans om aan een andere ambachtsman voorgelegd te worden, in weer een ander land. Het eindresultaat laat denken aan het kringfluisterspel waarbij een zin doorgefluisterd wordt, maar na een paar doorgeefluiken nog weinig te maken heeft met het origineel. Het project eindigt namelijk met een statig, Romeins aandoend beeld. Waar het origineel mid-bevalling was zien we hier een vrouw in kalme, meditatieve staat. Het project is onderdeel van een breder onderzoek, waarvoor Paans bijvoorbeeld ook keek naar codextekeningen van deze godin in oude bronnen. Wat kun je vervolgens zeggen over de veranderende en transculturele beeldvorming door de eeuwen heen? Welke interpretatieprocessen schuilen daar achter? En hoe bewust registreren we deze veranderingen door de tijd heen?
Daan Paans, Le monde avant la création de l'homme II, 2015 , galerie dudokdegroot.
Het is slechts één van de onderzoeksprojecten waar Paans zich in vastgebeten heeft de afgelopen jaren. Voor het project Letters from Utopia onderzocht hij vijf groepen die sterfelijkheid ambiëren en daarmee de menselijke levensduur extreem willen verlengen. In het Rhinoceros project vraagt Paans zich af hoe de steeds tastbaarder wordende verbeeldingen van het verleden en de toekomst onze hedendaagse realiteit beïnvloeden. Hij kijkt daarbij naar hoe de prehistorie werd gerepresenteerd in de negentiende eeuw, hoe geschiedenisflarden vandaag tot leven gewekt worden en hoe de toekomst gerepresenteerd wordt in science fiction. In de tentoonstelling in galerie dudokdegroot zien we bijvoorbeeld het resultaat van een 3D-onderzoek naar de vorm van een meteoriet, gepresenteerd als artefact en gebaseerd op sciencefiction-interpretaties van deze objecten. De fotoserie ‘Le monde avant la creation de l’homme’ verbeeldt een reeks ongerepte landschappen, zogenaamd genomen vóórdat de mens er aanwezig was. Hij baseerde deze beelden deels op een boek van Camille Fammarion uit de 19e eeuw, dat het landschap beschrijft (en met gravures toont) vanuit een haast Bijbelse achtergrond. Daar zet hij zijn eigen 21e-eeuwse waarheidsbeleving tegenover, waarbij hij de waarheid achter beide interpretaties in vraag stelt.
