30 april 2025, Martine Bontjes
Het atelier van… Tessa Posthuma de Boer
Het atelier van Tessa Posthuma de Boer staat vol met potten en vazen die ze vindt op rommelmarkten en kringloopwinkels. Het zijn de decorstukken voor haar fotografische stillevens. Dertig jaar lang stonden mensen centraal in haar werk, nu zijn het bloemen die ze portretteert. In de foto’s van De Boer ligt de focus niet op het model, maar op haar blik als fotograaf: “Ik geloof niet dat je als portretfotograaf de essentie van je model kunt laten zien, maar wel de essentie van jezelf.” Na een wandeling door de Waterlandse weilanden kruipt ze achter haar beeldscherm om haar vazen, bloemen en foto’s te herschikken.
Deze week is het werk van De Boer te zien bij Koch en Bos op de KunstRAI (booth 8). Ze toont hier voor het eerst haar werk op groot formaat op houten panelen. Op vrijdagavond 2 mei om 17:30 houdt De Boer een Q&A over haar bijzondere werkwijze. De KunstRAI bestaat dit jaar 40 jaar. Deze jubileumeditie vindt plaats van woensdag 30 april tot en met zondag 4 mei 2025 in de Parkhal van RAI Amsterdam.
Waar is je atelier en hoe ben je op deze plek terechtgekomen?
Een jaar of 12 geleden kon ik een ruimte krijgen in een bedrijfsverzamelpand in Broek in Waterland, het dorp waar ik ook woon. Dat was mazzel, want in mijn dorp zijn er verder geen bedrijfsruimtes of ateliers. Mijn studio ligt op een paar minuten lopen van mijn huis. Het is verre van romantisch: een bakstenen blok met systeemplafonds, maar ik ben toch heel blij dat ik zo dichtbij een werkplek heb.
Ga je iedere dag naar je atelier? En hoe ziet een gemiddelde dag eruit?
Bijna elke ochtend (behalve als ik een afspraak buiten de deur heb) loop ik met mijn hond Warre naar mijn studio. Vaak loop ik tussen de middag even naar huis om te lunchen. En ’s middags wandel ik met Warre door de Waterlandse weilanden, die achter mijn studio beginnen. Ik zit vaak lang achter mijn beeldscherm dus die wandelingen zijn belangrijk.
Heb je bepaalde routines of rituelen voordat je begint met werken?
Ik kom ’s ochtend langzaam op gang. Ik begin altijd met mijn dagboek, dan een lange wandeling met de hond. Tijdens die wandelingen ontstaan meestal de ideeën voor wat ik ga maken. Later wat sport of yoga en dan tegen een uur of 10 ga ik richting de studio.
Hoe belangrijk is stilte of muziek tijdens jouw werkproces?
In het gebouw waar mijn studio ligt is het niet echt stil omdat er meerdere bedrijven zijn, en ik iedereen op de gang hoor praten. Dat is niet ideaal, maar ik ben eraan gewend. Als ik aan het fotograferen ben dan helpt het me wel om muziek te draaien, en dan het liefst rustige, instrumentale muziek. Canto Ostinato van Simeon ten Holt, Yann Tiersen, Ludovicio Einaudi. Ideale werkmuziek.
Ik zag dat je een kast vol vazen en potten hebt in je atelier. Wat bepaalt of een object werkt voor jou?
Ik struin regelmatig rommelmarkten en kringloopwinkels af op zoek naar vazen. Een mooie vaas hoeft niet perse te werken, de vaas mag niet meer aandacht vragen dan de bloemen. Vorm en kleur moeten ondersteunend werken. Het is trial and error. Regelmatig breng ik een grote tas niet-fotogenieke vazen terug naar de Kringloop.
Je werkte voorheen als portretfotograaf. Wat trok je aan in het maken van stillevens, en hoe verschilt die benadering?
Na ruim 30 jaar in opdracht portretten te hebben gemaakt, vooral voor kranten en tijdschriften, ben ik heel blij dat ik nu vooral met mijn autonome werk bezig ben. En eigenlijk is de benadering van zo’n stilleven bijna hetzelfde. Ik maak portretten van bloemen en die zijn soms net zo weerbarstig als mensen. Ik praat tijdens het fotograferen ook wel tegen die bloemen. 'Kun je niet heel even rechtop blijven staan?' zeg ik dan tegen een hangende tulp.
In je portretwerk vang je de essentie van een persoon. Hoe vang je die in je stillevens?
Ik denk dat het gaat over kijken en over verwonderen. Wat ik laat zien in een portret (of het nou een portret van een mens of een bloem is) zegt denk ik meer over mij dan over wie of wat ik fotografeer. Ik geloof niet dat je als portretfotograaf de essentie van je model kunt laten zien, maar wel de essentie van jezelf. Kwetsbaarheid is daarin voor mij het belangrijkste thema, dat komt altijd weer terug.
Je nieuwe werk ‘For Vincent’ lijkt een duidelijke referentie naar de Amandelbloesem van Vincent van Gogh. Wat wil je ons laten zien met dit beeld?
Ik had eigenlijk helemaal niks met het werk van Vincent van Gogh, tot ik begon met die stillevens. Toen ging ik het heel anders zien. Ik vind het nu zo mooi. Het gaat over de essentie van vorm en kleur, maar ook over vergankelijkheid en kwetsbaarheid, over pijn en geluk tegelijk. De amandelbloesem van Van Gogh is een iconisch beeld, en zal bij iedereen wel op z’n netvlies staan. Eigenlijk wil ik laten zien hoe prachtig het is. Mijn beeld is een ode aan Van Gogh, met een beetje van mezelf.
Wanneer weet je dat een werk ‘af’ is?
Dat weet ik als ik de foto maak. Als alles klopt in een beeld, dan is dat een euforisch gevoel. Toch blijf ik vaak nog schaven, vooral aan de bewerking. Echt af is het nooit.
Wat kunnen we verwachten van jouw presentatie bij Koch en Bos op de KunstRAI komend weekend? Hoe worden je werken gepresenteerd?
Ik ben vorig jaar als experiment mijn foto’s op houten paneeltjes gaan plakken. Dat bleek heel goed te werken. Het is een heel arbeidsintensief proces: ik print de foto’s op Japans washi papier, lijm ze op houten paneeltjes die ik vooraf heb geprepareerd en werk ze dan af met een aantal lagen matte vernis. Op verzoek van Koch en Bos heb ik nu voor het eerst heel grote panelen gemaakt, op 70x90 cm. Heel spannend was dat, want dat was echt heel moeilijk. Deze zijn nu voor het eerst te zien op de Kunstrai. Een primeur dus.
Hoe zie je jouw autonome werk zich ontwikkelen de komende jaren? Zijn er onderwerpen of thema’s die je verder wilt verkennen?
Wat de stillevens betreft: dat is een meanderend proces. Ik merk wel dat ik bij de bloemenwinkel alles wel heb gehad, mijn droom is nu om zelf bloemen te gaan kweken. Ik wil in de nabije toekomst naar een ander huis, met een grote atelierruimte en een grote tuin voor mijn bloemen. Verder blijf ik ook nog wel andere series maken, de sprookjesachtige, vervreemdende beelden die ik ook regelmatig maak. Daar zou ik ook wel weer wat tijd voor vrij willen maken.
