08 april 2025, Yves Joris
De stilte van de vorm, over het werk van Freddy Van Parys
Er zijn kunstenaars die spreken in volumes, die hun werken overgieten met verklaringen, manifesten, toelichtingen. Freddy Van Parys (°1952, Aalst) behoort niet tot hen. Zijn beelden en grafiek laten zich eerder raden dan duiden, alsof ze in zichzelf gekeerd blijven, ver van de woorden die hen zouden kunnen vastpinnen. Wellicht ook dat zijn werken allemaal schuilgaan achter het bekende ‘untitled’. 'A silent trace of love', de titel van de tentoonstelling bij Rik Rosseels Gallery, lijkt een sleutel te willen bieden: hier wordt iets nagelaten, maar zonder uitleg, zonder schreeuw of dwingend narratief. Het gaat om een subtiele beweging die de kijker uitnodigt tot een zintuiglijke verkenning.
De discipline van de vorm
Van Parys’ oeuvre is een oefening in stilte, niet als leegte maar als geladen ruimte. De strakke geometrische figuren, het monochrome spel van zijn grafiek, het spel met materialen zoals pvc-film, folie, fotografie. Alles wijst op een controle die niet louter technisch is, maar existentieel. Vorm is hier geen vrijblijvende esthetiek, maar een discipline, een poging om orde te scheppen in een wereld waarin chaos altijd op de loer ligt.
Bij Van Parys is niets toevallig. Elk element — hoe fragiel, hoe minimaal ook — heeft een betekenis, zij het een die zich niet onmiddellijk prijsgeeft. Zijn werken doen denken aan architecturale constructies, aan structuren die zichzelf willen reduceren tot hun meest pure vorm. Zijn werk getuigt van een abstractie die niet steriel is, maar veeleer meditatief. De subtiliteit waarmee vormen en materialen zich tot elkaar verhouden, toont een sensualiteit die niet opzichtig is, maar zachtjes onder de huid kruipt. Zijn kunst nodigt uit tot kijken, niet tot verklaren. De lijn, de schaduw, de spanning tussen de materialen vertellen meer dan eender welke toelichting zou kunnen doen.
a silent trace of love, Rik Rosseels Gallery
Het constructivistische denken
Deze zoektocht naar orde wortelt in de constructivistische traditie, waarin geometrie en abstractie niet louter vormelijke keuzes zijn, maar een fundamentele houding ten opzichte van de werkelijkheid. Constructivisme is kunst die weigert illustratief te zijn, die zich onttrekt aan anekdote en persoonlijke expressie om een zuiverder, essentiëler beeld van de wereld te scheppen. In de erfenis van kunstenaars als Kazimir Malevich en El Lissitzky wordt kunst geen venster op de werkelijkheid, maar een autonome realiteit op zich — een gedachte die bij Van Parys weerklinkt in de precisie en soberheid van zijn werk.
Maar waar de vroege constructivisten in Rusland eerder geloofden in een utopische wereld, waarin kunst een maatschappelijke functie zou vervullen, lijkt Van Parys zich bewust van de onmogelijkheid van zo’n ideaal. Zijn werken zijn niet revolutionair, maar eerder reflectief. Ze schikken zich in de realiteit zonder zich te willen opdringen. Ze vragen om een actieve deelname van de kijker, die zelf het werk tot leven moet brengen. Ze eisen niets op, ze laten toe.
De spanning tussen tactiel en industrieel
Zijn werk, zoals te zien in 'A silent trace of love', getuigt van een subtiele gelaagdheid. Een installatie als deze — waar een fragiel stuk getekend papier, een industriële kunststofplaat en een sobere architecturale afbeelding in dialoog staan — onthult zijn fascinatie voor de spanning tussen het organische en het mechanische, het tastbare en het afwezige. De ruwe textuur van het papier contrasteert met de harde lijnen van het object, terwijl de potloodwrijving een schaduw werpt van iets wat ooit aanwezig was.
Dit spanningsveld is kenmerkend voor zijn oeuvre. Van Parys werkt met contrasten: tussen het handgemaakte en het seriële, tussen het unieke en het gestandaardiseerde, tussen de imperfectie van het grafische werk en de klinische precisie van industriële materialen. De kunstenaar lijkt zich af te vragen hoe een mens zich kan verhouden tot een wereld die steeds abstracter (en zelfs onbegrijpelijker) wordt. Die spanningen zijn nooit luid, maar altijd subtiel voelbaar; ze nodigen uit tot een aandachtig en zintuiglijk aanwezig-zijn, waarin de toeschouwer zelf deel wordt van het werk. Misschien onderneemt hij wel een wanhopige poging om een spoor achter te laten, een ‘silent trace’, een afdruk die misschien niet eeuwig blijft bestaan, maar toch een moment van aanwezigheid markeert.
Freddy Van Parys, Untitled, Rik Rosseels Gallery
Gelaagdheid en het verstrijken van tijd
Een ander werk binnen de tentoonstelling 'A silent trace of love' onthult een nieuwe dimensie binnen Van Parys' oeuvre: de combinatie van abstractie en fragmentatie, van gelaagdheid en het spel tussen transparantie en afdruk. In tegenstelling tot zijn streng geometrische composities of sculpturale installaties, zien we hier een meer poëtische dialoog tussen beeld en kleur, tussen figuratie en abstractie.
Op het eerste gezicht oogt de compositie sereen: een collage-achtige opbouw van zwart-wit beeldmateriaal wordt doorsneden door een roze, bijna etherisch kleurvlak. Maar in die ogenschijnlijke rust schuilt een spanning. De zwart-witte beeldfragmenten suggereren beweging, herinneringen, misschien zelfs herinnering aan een vergane tijd. De hand die zich aftekent tegen de achtergrond lijkt een gebaar te maken, alsof ze iets wil vasthouden dat ongrijpbaar blijft.
Van Parys werkt hier met over elkaar liggende lagen, een techniek die een zekere afstand creëert tussen de toeschouwer en het beeld. Het roze vlak fungeert als een sluier, een filter die de toegang tot het achterliggende beeld zowel onthult als belemmert. Die gelaagdheid is niet alleen visueel, maar ook emotioneel: het werk wordt een ruimte waarin herinnering, verlies en verlangen zich vervlechten. Dit spel met transparantie roept vragen op: wat zien we precies? Wat wordt verborgen, en waarom?
Er is een melancholische ondertoon in dit werk, een besef van vergankelijkheid. Alsof de kunstenaar hier niet enkel speelt met vorm en kleur, maar ook met het idee van herinnering en afdruk — het residu van een beeld, een moment, een aanwezigheid. Dit werk past naadloos binnen 'A silent trace of love', waarin hij steeds opnieuw zoekt naar sporen, naar die fragiele balans tussen materie en emotie, tussen het zichtbare en het onzichtbare. Ook hier is de toeschouwer geen passieve observator, maar een deelnemer aan het proces van onthulling en verbeelding.
Freddy Van Parys, Untitled, 2024, Rik Rosseels Gallery
Wat rest is een spoor
Liefde in de kunst van Freddy Van Parys is geen sentimentele aangelegenheid. Het is geen romantisch gebaar, geen uitbundige viering. Het is eerder een subtiele aanwezigheid, een toewijding aan de vorm, een eerbied voor het materiaal. Het zit in de manier waarop een blad papier zorgvuldig bevestigd wordt, in de zachte schaduw die een grafische tekening werpt op de achtergrond, in de sereniteit van een compositie die niets overbodigs toelaat.
Misschien zwijgt Van Parys over zijn werk omdat hij weet dat het de stilte nodig heeft om te blijven ademen. Want zodra een kunstenaar begint te spreken, wordt zijn werk een illustratie van zijn woorden. En dat is precies wat hij lijkt te vermijden: hij wil geen uitleg, geen leidraad, geen opgelegde interpretatie. Zijn beelden en grafiek moeten zichzelf zijn, een autonoom universum waarin de toeschouwer mag verdwalen. Bij Freddy van Parys is dit een universum waarin subtiliteit en sensualiteit de weg wijzen, en waarin de gelaagdheid van beeld en betekenis pas wordt onthuld wanneer de kijker zich echt laat meeslepen.
