31 march 2025, Wouter van den Eijkel
Alleen met de ijsbergen | Signs of change: Olaf Otto Becker
Als er geen motorboten aan toeristen worden verhuurd, omdat de verhuurder bang is dat de boot niet terugkomt, weet je voldoende: maak rechtsomkeert, dit is levensgevaarlijk. Zo niet Olaf Otto Becker, deze Duitse fotograaf besloot daarop een rubberboot te importeren om de smeltende gletsjers van de Groenlandse westkust te fotograferen.
De westkust is de plek waar klimaatverandering het eerst zichtbaar werd. Dagelijks storten grote delen van gletsjers in zee om daarna rond te dobberen als ijsbergen. Door Beckers lens zijn het drijvende sculpturen, perfect gespiegeld in het rimpelloze water van de Noordelijke IJszee. Het maakt zijn composities poëtisch en alarmerend tegelijk. Bij Galerie van Wouter van Leeuwen is nu werk te zien uit de series 'Ilulisat', 'Above Zero' en 'Broken Line'.
Meer dan 20 jaar voordat de gevolgen van klimaatverandering het nieuws zouden gaan beheersen, had Olaf Otto Becker er al van gehoord. Becker fotografeerde eind jaren ’90 een gletsjer voor een opdracht in IJsland. Hij legde zich toen al toe op het fotograferen van landschappen die door menselijk handelen direct of indirect veranderen. Toen hij drie jaar later terugkeerde naar de gletsjer was deze al een stuk kleiner. Zich afvragend hoe dat nou kon, wees de lokale bevolking Becker op een voor hem nieuw fenomeen: global warming.
Becker zag al snel de mondiale schaal van deze ontwikkeling. Terug in Duitsland bedacht hij een project waarbij hij landschapsfotografie koppelde aan het thema klimaatverandering. Daarbij zou hij een wetenschappelijk insteek hanteren. Hij zou langs alle gletsjers aan de Groenlandse westkust varen, ze vastleggen met zijn grootformaatcamera en de gps-coördinaten noteren, zodat iemand 50 of 100 jaar later de stand van zaken kon opnemen.
Olaf Otto Becker, Ilulissat 13 (Diptych), Galerie Wouter van Leeuwen
Alleen met de ijsbergen
Aldus geschiedde, en het resultaat is imposant. Zeker wanneer de ijsbergen op groot formaat zijn afgedrukt, zoals nu bij Galerie Wouter van Leeuwen. Door de verder lege horizon en het diffuse licht heb je als kijker geen enkel houvast. Niet van het tijdstip waarop Becker foto heeft gemaakt, noch van de omvang van de ijsbergen. De ijsbergen doemen simpelweg op. Het zijn in feite drijvende sculpturen, perfect gespiegeld in het rimpelloze, donkergrijze water van de Noordelijke IJszee.
Wat je wel meteen weet: dit is een project waar bijna niemand zich aan zou wagen. De foto’s zijn zo verstild dat je het ijs kan horen kraken, waardoor je als kijker vrij zeker weet dat er niemand anders in de buurt is. Niemand die deze serene ervaring verstoort, maar ook niemand die je kan redden als het fout gaat. Je bent alleen met de ijsbergen.
4000 km, solo
Voor de series 'Illulisat' en 'Broken Line' voer Becker, over een periode van 5 jaar, solo 4000 km langs de Groenlandse westkust in een rubber motorboot. Het varen tussen de ijsbergen is zo gevaarlijk dat men in Nuuk, Groenlands hoofdstad, geen boten verhuurt aan toeristen. ‘Men is bang dat de huurder het niet overleeft en de boot niet terugkomt’, legt Becker uit tijdens de opening van de show. Becker liet zich niet voor een gat vangen en importeerde een rubber motorboot. Hij bouwde het vaartuig op met een aantal Inuit die hem daarna de fijne kneepjes uitlegden van het varen in een zee met ijsbergen.
Olaf Otto Becker, Ilulissat 52, Galerie Wouter van Leeuwen
IJswater
Toch werd een ijsberg ook Becker bijna fataal. Vrij kort na het vertrek van zijn eerste reis langs de ijsfjorden botste hij op een ijsberg en sloeg overboord. Zijn boot dobberde op 200 meter afstand. Het kostte hem een kwartier om die zwemmend door het ijswater te bereiken. Daarna klauterde hij aan boord via de motor en voer hij onderkoeld en met een paar gekneusde ribben 200 kilometer naar het dichtstbijzijnde dorp.
Het is een heroïsch verhaal, maar Becker vertelt het in de marge. Het gaat hem om het vastleggen van de gevolgen van de klimaatverandering en wel op zo’n manier dat het niet alleen mooie beelden oplevert, maar ook wetenschappelijk is na te gaan. Daarvoor was een boot nodig.
Boven nul
In 2005 wilde Becker het laatste stuk van de westkust gaan fotografen. Hij vloog over Groenland om zijn boot op te halen en zag door zijn raampje kobaltblauwe rivieren en meren die ontstaan door het smelten van sneeuw en ijs. Het waren geen normale rivieren, want die zou ergens heen stromen. Deze hielden plots op. Tijdens die vlucht besefte Becker dat hij nog niet klaar was op Groenland en besloot nog een serie te maken over de smeltwaterrivieren en meren in het binnenland van Groenland.
Olaf Otto Becker, Above Zero, Galerie Wouter van Leeuwen
Ook het project dat 'Above Zero' zou gaan heten, verliep niet zonder slag of stoot. Becker nam geen helikopter, maar besloot er samen met een gids heen te lopen. ‘Ik wil de verandering van het landschap ervaren en niet zomaar ergens uitstappen’, vertelt Becker. ‘Daarnaast wilde hij de opnamen per se in de zomer maken, omdat de sneeuw en het ijs dan smelt, maar de Groenlanders die hij raadpleegde raadden het af. De reden: het was te gevaarlijk. De ondergrond is in de zomer zacht en dus onbetrouwbaar. Je kan zo door het ijs zakken of met je slee vast komen te zitten.
Net als vijf jaar daarvoor zette Becker door en vond een gids, ‘iemand die niet geïnteresseerd was in fotografie, maar wel in avontuur’. Ieder torste een maandlang een slee van 90 kilogram met zich mee om in een wereld terecht te komen met geheel eigen palet van wit, zwart (van de luchtvervuiling) en turquoise. ‘Het was er zo stil, het enige wat je er hoorde was je eigen hartslag – er is daar niemand, ook geen dieren’. Wie de foto’s ziet, weet dat dat waar is.
