25 october 2024, Yves Joris
Jonas Callaert, een ontsnapping uit het landschap
Het gebeurt niet vaak dat een schilderij je dwingt anders te kijken, niet alleen naar het doek, maar ook naar de ruimte eromheen. In It all started with Dirty Dancing bij Galerie De Wael 15 nodigt Jonas Callaert de toeschouwer uit om te stil te staan en na te denken over de schilderkunst als medium, met het landschap als aanleiding. Deze tentoonstelling verlegt niet alleen de grenzen van figuratie en abstractie, maar speelt ook een meesterlijk spel met de fysische aanwezigheid van de schilderijen. Callaert, opgeleid aan Sint-Lucas in Gent, is geen traditionele landschapsschilder. Zijn werken zijn immers geen weergave van specifieke locaties; ze zijn eerder een conceptuele verkenning van kleur, vorm en de schilderkunst zelf.
Jonas Callaert, It turns out everything falls into place 2, 2024, Art Gallery De Wael 15
In zijn werken begint Callaert vaak met foto's van landschappen, maar deze beelden dienen slechts als springplank naar een universeler geheel. De herkenbare vormen van natuur verdwijnen al snel in zijn proces en maken plaats voor collages waarin de oorspronkelijke locaties oplossen in een abstracte voorstelling. Het is in de kleur dat hij de essentie van het landschap zoekt: het blauw van de lucht, het groen van gras. Deze kleuren dienen als leidraad voor zijn schilderijen, maar wat overblijft, is geen getrouwe weergave van een specifieke plek. Het werk van Callaert vervaagt de grenzen tussen abstractie en figuratie, waarbij de horizon vaak verdwijnt of enkel als een subtiele verwijzing aanwezig is. Het landschap is zowel aanwezig als afwezig.
Wat het werk van Callaert zo intrigerend maakt, is hoe hij speelt met de materiële eigenschappen van schilderkunst. Zijn schilderijen zijn geen platte vlakken, maar objecten die de ruimte innemen. De randen van het canvas, de dikte van het spieraam – deze elementen worden niet verhuld, maar juist benadrukt. In sommige werken lijkt het doek zich los te maken van de lijst, alsof het schilderij zelf wil ontsnappen uit de beperkingen van zijn tweedimensionale vorm. Dit creëert een fascinerende spanning tussen het schilderij als afbeelding en het schilderij als object, waarbij de toeschouwer wordt uitgedaagd om niet alleen te kijken naar wat er op het doek is geschilderd, maar ook naar hoe het is gemaakt.
Jonas Callaert, I have sprayed you into my eyes, 2024, Art Gallery De Wael 15
Venster of object?
Een belangrijk thema in Callaerts werk is het idee van het schilderij als venster op de wereld, een concept dat teruggaat tot de Renaissance. Maar waar traditionele landschapsschilders het venster gebruikten om de werkelijkheid te vangen, gooit Callaert deze notie omver. Hij ziet het schilderij niet alleen als een illusie, maar ook als een tastbaar object dat in de ruimte bestaat. Deze fysieke benadering van schilderkunst plaatst zijn werk in een dialoog met de toeschouwer, die wordt uitgenodigd om de schilderijen niet alleen als beelden te zien, maar als materiële constructies. De verf blijft verf, de penseelstreken blijven zichtbaar, en de toeschouwer kan de lagen van het schilderproces haast aanraken.
In sommige werken voegt Callaert touw en garen toe, wat verwijst naar de horizon maar tegelijkertijd het schilderij losmaakt van zijn traditionele tweedimensionale context. Dit benadrukt opnieuw de dualiteit in zijn werk: het is zowel een afbeelding als een object. De toeschouwer wordt uitgenodigd om de dialoog tussen deze twee dimensies te verkennen. Callaert daagt de conventies van het landschapsschilderij uit, en opent daarmee nieuwe perspectieven op wat een schilderij kan zijn.
Wat deze tentoonstelling extra interessant maakt, is Callaerts gebruik van titels. Deze verwijzen vaak naar persoonlijke of culturele referenties, zoals het werk Little bastard (the death of James Dean), een knipoog naar de auto van James Dean. Dit voegt een speels element toe aan de abstracte beeldtaal van zijn werken, en nodigt de toeschouwer uit om verder te kijken dan het schilderij zelf. Het roept vragen op over de relatie tussen beeld en betekenis, tussen wat zichtbaar is en wat verborgen blijft.
Jonas Callaert, Little bastard (the death of James Dean), 2024, Art Gallery De Wael 15
In It all started with Dirty Dancing toont Jonas Callaert hoe de schilderkunst zichzelf kan heruitvinden. Hij verlegt de grenzen van het landschapsschilderij door de traditionele opvattingen van representatie te ondermijnen. In plaats van een venster op de wereld, worden zijn schilderijen autonome objecten die hun eigen ruimte innemen en een dialoog aangaan met de omgeving waarin ze zich bevinden.
De werken van Callaert bieden een verfrissende kijk op het landschap, niet als weergave van een specifieke plek, maar als conceptueel onderzoek naar kleur, vorm en textuur. Zijn schilderijen dwingen ons om anders te kijken, niet alleen naar de natuur, maar ook naar de schilderkunst zelf. Deze tentoonstelling biedt een unieke kans om de grenzen van het medium te verkennen en de rol van de toeschouwer te heroverwegen. Want in de wereld van Jonas Callaert is niets wat het lijkt – en dat maakt zijn werk des te fascinerender.
Jonas Callaert, I like to go home without telling, 2024, Art Gallery De Wael 15
