13 september 2024, Wouter van den Eijkel
Iva Gueorguieva - Recordings bij Bradwolff & Partners
‘I really like the title’, vertelt Iva Gueorguieva enthousiast over Recordings, haar tentoonstelling bij Bradwolff & Partners. ‘Alleen het woord is al prachtig. Het impliceert dat het om een tape gaat die je kan opnemen en afspelen. Een recording is voor mij ook het monoprinten op het doek. Het letterlijke absorberen van de kracht die ik daarop uitoefen. Als je dat vaak doet en laag op laag aanbrengt, ontstaat er, net als vroeger bij een cassettebandje dat je hergebruikte, een accumulatie van verf.”
“Voor mij refereert de titel ook aan artiesten en componisten als John Cage, La Monte Young, Pauline Oliveros. Ze richten zich op de sonische materialiteit van de wereld om hen heen en verkennen de kwaliteiten ervan via veldopnames, continue tonen of het luisteren naar stiltes. Ik oefen soortgelijke aandacht in mijn eigen werk.”
Cage, Young en Oliveros zijn artiesten die misschien niet bij het grote publiek bekend zijn, maar wie Gueorguieva’s werken ziet, snapt de verwijzingen vrijwel direct. Haar werk is een onderzoek naar de relatie tussen creatie en destructie, orde en chaos, en opzet en instinct. Visueel balanceert het werk van de in Los Angeles woonachtige Bulgaarse tussen figuratie en abstractie en sluit het aan bij diverse kunsthistorische stromingen, zoals Abstract Expressionisme, Russisch Constructivisme, Dada en Supports/Surfaces, en culturele tradities als het Bulgaarse Kukeri, een eeuwenoud heidens ritueel dat jaarlijks in februari wordt uitgevoerd om boze geesten te verjagen.
Iva Gueorguieva, Kukeri: Glow (Birds), 2024, Bradwolff & Partners
Existentiële lasagne
Mede door die veelheid aan inspiratiebronnen is Gueorguieva’s werk niet voor iedereen meteen leesbaar. “Er zitten bijvoorbeeld ook verwijzingen naar het Surrealisme en Cobra in mijn werk, maar die stromingen zijn bij het Amerikaanse publiek minder bekend.” Dat heeft ook voordelen, vertelt Gueorguieva: “Juist dat spanningsveld tussen bekend en onbekend is heel productief. Het is wat schilderkunst bij uitstek doet: het onkenbare zichtbaar maken.’
Gueorguieva (Sofia, 1974) combineert kleur, lijnvoering en textuur vaak met collagetechnieken om oppervlakken zowel fysiek als conceptueel te ontwrichten. Zo snijdt ze in linnen doeken en voegt ze gaas en stiksels toe. Het resulteert in dynamische voorstellingen die zowel fysiek als qua betekenis uit verschillende lagen bestaan.
Voorheen had ze in haar werk veel aandacht voor machtsverhoudingen, maar de afgelopen jaren veranderde haar insteek. ‘I’ve moved away toward the body in relation to our surroundings.’ Die omgeving mag je breed opvatten. Het menselijk lichaam is voor Gueorguieva een knooppunt van persoonlijke, politieke en historische omstandigheden die naadloos met elkaar verweven zijn. De werken komen voort uit ‘een onderdompeling in ervaring en tijd’, waarbij alles sporen nalaat: van een opgevangen gesprek op straat tot een politiek besluit of een natuurramp. Net als bij lasagne is er geen hoofdingrediënt. De werken zijn een existentiële lasagne.
Iva Gueorguieva, Animal 3, 2024, Bradwolff & Partners
Animal
De tentoonstelling aan de Lijnbaansgracht bestaat onder andere uit de series Animal en Kukeri. Gevraagd naar haar voorkeur voor generieke namen, legt Gueorguieva en passant ook uit wat ze bedoelt het verleggen van de aandacht naar andere zintuigen. Het uitspreken van de titel is voor haar een fysieke handeling. “Animal is een prachtig woord in sculpturaal opzicht, maar ook hoe het in de mond ligt door de klinkers en de tonen. De keuze voor Animal voelde goed. Ik kies vaak voor woorden die je als een kijker een beetje vaste grond onder de voeten geven. Een woord dat je keel opent waardoor je ontspant. Daardoor wordt de tekening toegankelijker en sta je meer open voor de wereld om je heen.”
De bedoeling achter Gueorguievas’ nadruk op het fysieke, de aanraking, wordt nog duidelijker aan de hand van een werk als Moth: Dappled Light (2023) uit haar Intersection project. Haar zogeheten stretched-linen paintings kenmerken zich door reliëftexturen opgebouwd uit vele lagen verf, die van plek tot plek van diepte verschillen. Naast een pentekening, bewerkte ze het oppervlak met een mes. Ook voegde ze gaas toe, het materiaal dat we gebruiken om wonden te verbinden. Het suggereert dat we kijken naar een litteken of een hechting. Door de combinatie van texturen, het gaas en de sneden voel je als kijker aan dat het de kunstenaar om iets tactiels en lichamelijks te doen is.
Iva Gueorguieva, Butterfly, 2024, Bradwolff & Partners
Het geluid van een gletsjer
Die gelaagdheid is de reden dat Gueorguieva het had over een cassettebandje, waarop je telkens je nieuwe favoriete nummer over het oude opnam, en niet over een ruisvrij Flac-bestand. Op een cassettebandje kan je de muziek aanraken, moet je de muziek zelf opnemen en aan- en uitzetten. Met de opkomst van streaming is het tactiele element in onbruik geraakt.
De verdwenen tactiele ervaring die het cassettebandje biedt, is een klein voorbeeld van Gueorguieva’s nadruk op het tactiele. In het Intersection project trekt ze het breder. Met de opkomst van het internet is de tactiele ervaring minder belangrijk geworden. Dat uit zich onder meer in het afnemende belang van de openbare ruimte als ontmoetingsplaats en het afnemend intermenselijk contact. Door te pleiten voor de herwaardering van tactiele ervaringen en menselijk aanraken, probeert ze deze positieve krachten opnieuw een plaats te geven.
De metaforische Intersection, het cassettebandje met een palimpsest van oude opnames, de reliëfs en het gaas, de existentiële lasagne, het zijn allemaal manieren om de verwevenheid van ervaringen over tijd te beschrijven. Aan het van het gesprek komt ze daar nog een keer op terug als het gaat over milieuschade als gevolg van menselijk handelen. ‘I’ll leave you with this. Tijdens het schilderen denk ik vaak aan het geluid van een smeltende gletsjer. Ik heb het zelf nog nooit gehoord, noch opgezocht online. In het noorden van de VS en in Canada zijn er inheemse volken wiens volledige collectieve geheugen afhankelijk is van dat geluid. Maar wat als de gletsjer ophoudt te bestaan?”
Recordings van Iva Gueorguieva is tot en met 26 oktober te zien bij Bradwolff & Partners, Lijnbaansgracht 314, Amsterdam.
Zaterdag 14 september om 16 uur is er in de galerie een artist talk met Iva Gueorguieva en curator/schrijver Mark Kremer.
