03 september 2024, Flor Linckens
Preview Unseen: Joost Vandebrug: de verwevenheid van materie en tijd
Bildhalle presenteert op Unseen een solopresentatie van de Nederlandse kunstenaar Joost Vandebrug. Zijn werk, waarin hij de grenzen van het fotografische medium verkent, kenmerkt zich door zijn aandacht voor de materiële aspecten van fotografie en zijn onconventionele druktechnieken. Inhoudelijk is Vandebrug onder andere gefascineerd door het natuurlijke, het kwetsbare, het vergankelijke, het poëtische, het trage en de magie van het alledaagse.
De praktijk van Vandebrug wordt getekend door uitvoerig materiaalonderzoek en hij maakt in zijn praktijk altijd ruimte voor onvolmaaktheden. Zo drukt hij zijn werken onder meer af op speciaal handgemaakt Japans washi-papier, Nepalees papier of barietpapier. Toen Vandebrug op social media vermeldde dat hij een print had afgedrukt op 5gsm washi-papier (5 gram per vierkante meter) merkte een volger op hoe moeilijk het moet zijn om te printen op materiaal dat zo dun is, transparant haast. Vandebrug reageerde: “Zo dun als de vleugel van een vlinder!”
De fotograaf maakt daarbij gebruik van verschillende historische druktechnieken, zoals de pigmenttransfer-methode of zilvergelatinedrukken. Deze methoden resulteren in fragiele en unieke objecten, waarbij onregelmatigheden in het papier en sporen van het proces zichtbaar blijven. Volgens Vandebrug zijn deze ‘ongelukken’ en kleine beschadigingen een essentieel onderdeel van zijn werk, omdat ze de mechanica van het proces onthullen en het eindproduct levendiger maken. Bovendien weerspiegelen deze imperfecties, gevoelig- en kwetsbaarheid niet zelden de thema’s van zijn werk.
Joost Vandebrug, 24-N-XI, courtesy Bildhalle
Vandebrugs fascinatie voor de Donau speelt een terugkerende rol in zijn werk. Hij ziet de rivier als een symbool van leven, zuiverheid en vruchtbaarheid, en als een metafoor voor het onomkeerbare verstrijken van tijd. De constante verandering van de rivier, die door tien landen stroomt, symboliseert voor hem de continue transformatie van het leven en de cultuur. Voor Vandebrug zijn water en reflectie verbonden aan vrede, geluk, genezing en zuiverende gedachten. En hoewel water gekenmerkt wordt door een spiegeling van beelden en licht, net als fotografie, leent een stromende rivier zich daar juist weer minder voor, een detail dat hem fascineert. Eenmaal thuis gaat hij aan de slag met de ‘souvenirs’ die hij onderweg verzameld heeft: steentjes, blaadjes, verwelkte bloemen en zandkorrels, die hij vervolgens door een microscoop fotografeert. Voor andere foto’s vereeuwigt hij objecten die eigenlijk gedoemd waren tot een vergankelijk bestaan, zoals bloemen of bladeren.
Joost Vandebrug, N-E-I, courtesy Bildhalle
Daarnaast vindt Vandebrug ook inspiratie in andere hoeken, waaronder een donkere periode in zijn leven. Voor zijn eerdere serie ‘Exhilarating’ verdiepte de fotograaf zich in thema’s rond licht en hoop. Deze werken ontstonden uit een periode die werd getekend door angst en isolatie, waarin hij zijn leefruimte effectief reduceerde tot een oude chaise longue, naast een raam in zijn huis in Frankrijk. Alle dagen begonnen daarbij op elkaar te lijken. Ieder werk uit de reeks ‘Exhilarating’ bestaat uit honderd kleine handgemaakte papieren kaarten die overweldigende berglandschappen tonen tijdens de schemering. Met deze diagonaal geplaatste beelden visualiseert Vandebrug hij langzaam weer licht en positiviteit in zijn leven kreeg. Maar omdat de kunstenaar de schemering kiest in deze serie krijgen licht en donker in feite een gelijksoortig gewicht: licht en donker worden even belangrijk. En door telkens honderd momenten te delen verbeeldt hij de noodzaak om af en toe uit te zoomen om the bigger picture te kunnen zien. Tegelijkertijd symboliseren ze een overgangsperiode en door deze werken te bevestigen met naalden, in plaats van tape of lijm, staan ze ook voor een zekere kwetsbaarheid.
Joost Vandebrug,24-N-VII, courtesy Bildhalle
Een van zijn opvallende recente projecten is 'Pillow Book', geïnspireerd door het concept van een kussenboek: een persoonlijk dagboek, gevuld met reflecties, gedichten, anekdotes en observaties, dat traditioneel werd gebruikt in het oude Japan om het dagelijkse leven en gedachten vast te leggen. Vandebrug interpreteert de vorm losser en verkent in deze serie verbindingen tussen verleden en heden en de manieren waarop herinneringen en ervaringen worden vervormd door de tijd. Elk werk bestaat uit meer dan honderd monotypen op handgemaakte moerbeipapieren kaarten. Deze composities bestaan uit een combinatie van authentieke en vervormde elementen, en spiegelen de veelvormige aard van herinneringen.
In de Unbound sectie op Unseen zal Joost Vandebrug een meeslepende videoinstallatie presenteren, gebaseerd op zijn werk ‘You can never step in the same river twice’. Het panoramische display bestaat uit acht verticaal gepositioneerde televisieschermen die acht unieke en gesynchroniseerde zeegezichten met uitgelijnde horizonten tonen. De installatie onderzoekt het filosofische idee van flux en vergankelijkheid, waarbij parallellen worden getrokken tussen de dynamische aard van het water en de steeds veranderende aspecten van het menselijk bestaan. Elke video legt een uniek moment in de tijd vast, wat de oneindige variabiliteit van rivieren, getijden en atmosferen weerspiegelt.
Vandebrug studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Naast fotografie omvat zijn praktijk ook film. Zijn documentairefilm en langetermijnproject ‘Bruce Lee and the Outlaw’ was te zien op meer dan vijftig filmfestivals, won verschillende filmprijzen en ontving vijf sterren in The Guardian. Zijn werk was onder meer te zien in Foam Fotografiemuseum Amsterdam en in FOMU (Photo Museum Antwerp). Daarnaast schoot hij onder meer campagnes voor publicaties en merken als i-D, L’uomo Vogue, Nike, Superdry en Dsquared2.
