13 february 2024, Yves Joris
Pillow Book, eerbetoon aan de schoonheid van het alledaagse
Joost Vandebrug is een kunstenaar die de grenzen van fotografie en creativiteit overstijgt. Zijn werk wordt niet alleen geprezen om zijn visuele pracht, maar ook om de diepe filosofische en emotionele lagen die erin verweven zijn. Zijn oeuvre omvat een spectrum van werken die de kijker uitnodigen tot een introspectieve reis door de verwevenheid van natuur, mensheid en verbeelding. In zijn meest recente expositie Pillow Book brengt Vandebrug bij Deuss Gallery dan ook een eerbetoon aan de delicate schoonheid van het alledaagse.
In de stille hoeken van onze wereld liggen schatten verborgen die fluisteren over het menselijk bestaan, over liefde, verlangen en de onuitputtelijke bron van creativiteit die ons wezen kenmerkt. Eén van deze verborgen juwelen is het eeuwenoude concept van het pillow book (kussenboek), een kunstvorm die zich in de schaduw van de literaire canon heeft genesteld, maar desalniettemin een verfijnde en betoverende schat herbergt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Joost Vandebrug zijn nieuwe expo Pillow Book doopte. Zijn werken vormen niet alleen een wandeling doorheen zijn eigen verbeelding, maar ze tasten tegelijk ook de grenzen ervan af. Niet alleen in beeld, maar ook door het creatieproces.
Joost Vandebrug, XLII
De intimiteit van een kussenboek
Misschien dat ik in de volgende paragrafen me iets te veel –en te poëtisch- laat wegdrijven op de golven van het kussenboek, maar achteraf besef ik net daardoor nog meer kon doordringen in het werk van Vandebrug.
Het kussenboek, oorspronkelijk ontstaan in het oude Japan, is een intiem werk dat de gedachten, gevoelens en ervaringen van de auteur vastlegt. Het is een document dat niet alleen een verslag is van het dagelijkse leven, maar ook een weerspiegeling van de ziel van de schrijver. Als een uitgestrekt landschap van de geest, biedt het een ongefilterde blik in de diepste gedachten en emoties van de auteur, zonder de conventies van formele literatuur.
Wat maakt een kussenboek zo intrigerend? Het antwoord ligt in zijn unieke vermogen om het alledaagse te verheffen tot kunst, om banaliteit te transformeren tot schoonheid. Terwijl een traditioneel dagboek zich vaak richt op de gebeurtenissen van de dag, gaat het kussenboek verder, en legt het de subtiele momenten vast die anders verloren zouden gaan in het tumult van het leven. Het is een viering van de eenvoudige geneugten, van de kleine observaties die de menselijke ervaring verrijken.
Een kussenboek is als een collage van gedachten, indrukken, en observaties. Het kan bestaan uit poëzie, proza, tekeningen, en zelfs bloemlezingen van gesprekken of brieven. Het is een veelzijdig medium dat de creatieve geest vrij spel geeft, zonder de beperkingen van genre of vorm.
In de rijke geschiedenis van de literatuur zijn er vele voorbeelden van opmerkelijke kussenboeken. Neem bijvoorbeeld het klassieke The Pillow Book van Sei Shōnagon, een meesterwerk dat de lezer meeneemt naar het keizerlijke hof van het oude Japan. Door de ogen van Shōnagon krijgen we een glimp van het dagelijkse leven aan het hof, met zijn rituelen, intriges en momenten van pure schoonheid. Maar het kussenboek is geen exclusief domein van het verleden. Zelf baseerde Vandebrug voor de titel van zijn expo zich op This is all; the Pillow Book of Cordelia Kenn van Aidan Chambers, een Britse auteur waarmee de kunstenaar een actieve correspondentie voert.
Joost Vandebrug, TDVI
Het omarmen van het onvolmaakte
Banaliteit transformeren tot schoonheid, schreef ik in een van de vorige paragrafen. Ik heb lang getwijfeld of ik het woord banaliteit niet zou vervangen. Ik besloot het te behouden. Net om de aandachtige lezer uit haar/zijn lood te slaan. Ik had evenzeer alledaags kunnen schrijven, maar dat woord leek me achteraf nogal banaal. Het zijn spectaculaire beelden waarmee Vandebrug aan de slag gaat. Alles kan toegelaten worden tot zijn artistieke universum, maar laten we even terugkeren tot de realiteit.
Joost Vandebrug, geboren in 1982, is geen onbekende in de wereld van fotografie. Hij groeide op in de donkere kamer, omringd door de geur van ontwikkelaar en fixeer. In zijn vroege carrière was hij een succesvol commercieel fotograaf en filmmaker, pendelend tussen New York en Londen. Maar de glamour van billboards en advertentiecampagnes kon zijn honger naar artistieke expressie niet stillen.
In 2017 begon de kunstenaar aan een persoonlijke zoektocht naar de diepere en duistere lagen in zichzelf, gecombineerd met een diepgaand onderzoek naar de technische aspecten van fotografie. Hij liet de commerciële wereld achter zich en wijdde zich aan zijn ware passie: het vastleggen van de schoonheid van het alledaagse. Bij deze zoektocht noemt hij zichzelf geen fotograaf maar een schilder, omdat hij tot op het laatste moment kleine en subtiele aanpassingen in zijn werk doorvoert.
Vandebrugs werk is een viering van de natuurlijke wereld. De Donau, een constante metgezel in zijn werk, is meer dan een rivier. Het is een symbool van leven, zuiverheid en vruchtbaarheid. Zijn werken zijn als spiegels die de reflecties van het wateroppervlak vastleggen, de veranderlijke aard van de rivier onthullend. Hij verzamelt souvenirs van zijn wandelingen langs de Donau -steentjes, blaadjes, verwelkte bloemen en zand. Deze objecten, die anders gedoemd waren tot een vergankelijk bestaan, worden vereeuwigd in zijn werk. Hij fotografeert ze door een microscoop en drukt de foto's af op speciaal handgemaakt Japans washi-papier, met behulp van een pigmenttransfer-methode.
Joost Vandebrug, XLI
Het wegnemen van haast uit het leven
Maar zijn fotografie is ook een onderzoek naar het creatieve proces, een manier om de haast uit zijn leven te halen, zoals hij het zelf omschrijft. Hij omarmt de onvolmaaktheden, de foutjes, de sporen in het papier. Deze 'ongelukken' zijn onlosmakelijk verbonden met zijn werk en zijn het resultaat van de delicate fotografische technieken en pigmentoverdrachten waar hij in zijn praktijk gebruik van maakt.
Een ander opvallend kenmerk van Vandebrugs werk is hoe hij rechthoekige afdrukken -vaak meer dan honderd- opbouwt tot één geheel. Deze afdrukken dienen niet alleen als esthetische elementen, maar kunnen ook beschouwd worden als metaforen voor de fragmentarische aard van ons bestaan. Ze representeren momenten in de tijd, herinneringen en ervaringen die samen het grotere geheel van het leven vormen. Door ze te rangschikken in intrigerende patronen en composities, nodigt Vandebrug de kijker uit om de verbanden te ontdekken tussen hun eigen levensverhalen en de universele thema's die ons allen verbinden. Bovendien zorgt de vrij unieke presentatie van de beelden ook voor een extra vertragende dimensie. Met ragfijne nageltjes wordt elk kaartje op zijn plaats bevestigd, een haast zenachtige methode om tijd tot stilstand laten komen in een vorm van artistieke meditatie.
De tentoonstelling Pillow Book biedt een betoverende en inspirerende kijk op het leven en werk van Joost Vandebrug. Zijn vermogen om het alledaagse te transformeren tot iets buitengewoons is een herinnering aan de magie die inherent is aan het leven zelf, en zijn werk nodigt ons uit om de wereld door zijn ogen te zien, om de schoonheid te ontdekken in de kleinste details en om de wonderen van het bestaan te omarmen met een open hart en geest.
Joost Vandebrug, XXX
