27 december 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Daniela Schwabe
Daniela Schwabe heeft al 15 jaar tijdelijke ateliers. Praktisch is het niet, maar ze is er van gaan houden om telkens een nieuwe ruimte te hebben.
In haar werk geeft ze aandacht aan de werking van het menselijk geheugen en familiegeschiedenissen. Voor SAD SONGS, de tentoonstelling die nu bij galerie dudokdegroot te zien is, maakte ze kleine schilderijen op basis van foto’s uit haar eigen archief en beelden die deel uitmaken van ons collectieve geheugen. Daar voegde ze een soundtrack aan toe. “SAD SONGS gaat over beelden die ons bijblijven en begeleiden, zoals muziek je begeleid in allerlei stemmingen.”
Afgelopen jaar had Schwabe een solotentoonstelling in museum Villa Mondriaan. Die tentoonstelling, ORIGINE, is in april in de galerie te zien. Ook hoopt ze in 2024 een vaste atelierruimte te vinden in Amsterdam.
Mijn huidige atelier is een tijdelijke werkruimte in de Pijp in Amsterdam. Het is een woonhuis dat jarenlang een bedrijfsfunctie heeft gehad. Momenteel wordt deze bestemming omgezet naar een woonfunctie en tot die tijd werk ik hier in een niet al te grote ruimte die heel knus aanvoelt. Andere kamers gebruik ik als opslag of als ik specifieke projecten heb.
Omdat ik veel tijdelijke ruimtes heb gehad ben ik gewend om een plek mij snel eigen te maken. In sommige ruimtes in Amsterdam en Berlijn woonde ik ook in mijn studio en dan is het belangrijk dat het groot genoeg is om wat afstand te kunnen bewaren. Ook kan ik slecht tegen rommel als ik na wil denken, dus een mogelijkheid om spullen buiten het zicht op te slaan is fijn.
Hoe ziet een typisch atelierdag eruit? Heb je routines, zet je muziek aan of is het juist muisstil, komen er mensen langs of houd je de buitenwereld liefst op afstand?
Ik werk het liefste tot laat, daardoor kom ik ‘s ochtends meestal niet voor 10.00 aan in de studio. De werkdag begint met het luisteren van podcasts terwijl ik praktische dingen doe in de studio. Opruimen, voorbereiden, iets uitrekenen, e-mails en als ik ga schilderen wissel ik vaak naar muziek. Op Spotify heb ik speciale lijsten gemaakt die ik beluister en soms wordt er ook gedanst.
Als het een goede dag is kook ik in de studio, vaak elke dag hetzelfde, en werk dan tot zo laat mogelijk. Ik bel graag met vrienden tijdens het schilderen, maar het liefste heb ik mijn internet/telefoon uit.
Twee belangrijke thema’s in je werk zijn de werking van het menselijk geheugen en familiegeschiedenis. Je nieuwe show Sad Songs gaat over ons collectieve geheugen. Dan moet je een ander soort beelden gaan selecteren, denk ik. Hoe maakte je een selectie en wat krijgen we te zien?
De nieuwste serie SAD SONGS gaat over beelden die ons bijblijven en begeleiden, zoals muziek je begeleid in allerlei stemmingen. Ik zocht al een tijd naar een manier om de synergie tussen de beeld en geluid om te zetten naar een autonome serie. In 2019 had ik een samenwerking met de band SAD SONGS FOR HAPPY PEOPLE en hiervoor maakte ik miniatuur schilderijtjes. Uit deze samenwerking is de SAD SONGS series voortgekomen waarbij fotografie leidend is. Het zijn persoonlijke beelden uit mijn eigen archief en beelden uit ons collectieve geheugen die een onuitwisbare indruk op mij hebben gemaakt. De selectie voor de beelden en de uiteindelijke playlist zijn heel intuïtief gekozen, en terug te voeren naar persoonlijke indrukken van het afgelopen jaar.
Het gaat mij meer om de samenwerking tussen beeld en geluid. Omdat beiden zo belangrijk voor me zijn, wilde ik proberen om ze samen te voegen. De playlist die bij de tentoonstelling hoort komt uit een heel specifieke hoek, maar ik ben stiekem een veelvraat qua muziek. Ik luister allerlei genres, maar deze serie is nogal specifiek.
Absoluut, het menselijke geheugen interesseert mij enorm. Hetgeen dat verdwijnt, hetgeen dat beklijft, dat wat je achtervolgt. Ik probeer binnen verschillende series eigenlijk altijd hetzelfde thema uit te diepen, op heel andere manieren. Door een paar jaar geleden met AI te gaan werken in de serie DEEP KIN was ik in de gelegenheid om conceptueel te bekijken wat er zou gebeuren als je een nieuwe techniek zou loslaten op een (visueel) verleden, zoals dat van mijn Duitse voorouders. Met SAD SONGS bekijk ik het verleden uit een andere meer persoonlijke hoek, in relatie tot iets dat nog dichter bij me staat dan mijn familieverleden. De muziek ons elke dag begeleid in het dagelijks leven, maar die vanuit nostalgie vaak verwijst naar het verleden. Inhoudelijk gaat het over hoe wij terugkijken naar wat ons vormt.
Als ik je carte blanche zou geven, welk project zou je dan meteen oppakken?
Ik vind het bijzonder dat je als kunstenaar eigenlijk het minste tijd spendeert met het werk dat je maakt. Ik heb hier vrede mee hoor, maar ben gewoon benieuwd hoe de werken voortleven op een andere plek, in een andere omgeving en daar deel uitmaken van een nieuw verhaal. Ik zou graag een fotoboek maken met dit als uitgangspunt, en de werken fotograferen in hun nieuwe omgeving.
Ja, zeker. Na 14 boeken over Mondriaan te hebben gelezen en zijn werk overal te hebben bezocht is mijn blik zeker veranderd. Ons werk staat enorm ver uit elkaar, maar ik denk dat we allebei het schilderen an sich hoog achten in een tijd waarin dat helemaal niet zo vanzelfsprekend is.
In april komt de tentoonstelling ORIGINE van het museum Villa Mondriaan naar galerie dudokdegroot in Amsterdam. Hiervoor maak ik nog een aantal werken en in de herfst wil ik graag weer een residency doen in Leipzig. Hier was ik al eens voor 6 maanden en er is mij onlangs een studio met aansluitend een tentoonstelling aangeboden voor het najaar en ik kijk ernaar uit om weer terug te gaan naar Leipzig. En misschien een vaste studio vinden in Amsterdam.
