22 december 2023, Wouter van den Eijkel
Vruchtbare aarde, tedere taferelen | Sam Andrea - Fecund Ground
Bij Gallery van Fanny Freytag, de nieuwe en vooralsnog enige galerie in Amsterdam Noord, is nu Fecund Ground van Sam Andrea te zien. Andrea maakte naam met schilderijen waarin hij onze donkere kanten, uitspattingen en driften toonde. Nog steeds is er op zijn doeken veel naakt te zien, en zijn er sm-maskers en moddergevechten, maar zijn palet is minder uitbundig voorheen. Het portret van een vrouw in een badkuip is zelfs ronduit teder. De intensiteit zit nu in de souplesse waarmee hij de verschillende huidtinten vastlegt. Sam Andrea lijkt in een iets rustiger vaarwater terechtgekomen.
Andrea studeerde in 2018 af aan de KABK en was naar verluidt de enige student van zijn jaar die schilderde met penseel op doek. Nu heeft figuratieve schilderkunst sindsdien een grote vlucht genomen, maar de thema’s die Andrea bespreekt blijven vooralsnog onderbelicht. Tegen de stroom in schildert Andrea het liefst de waanzin achter de gepolijste façade. Zet de geilheid, het geweld en het fysieke van de moddergevechten, stuntmannen en drankgelagen af tegen de onophoudelijke gentrificatie van Amsterdam en gelikte Instagram posts en Tiktoks en je weet waar Andrea staat.
Sam Andrea, Vrouw in bad, 2023, Gallery van Fanny Freytag
Vruchtbare aarde
In Fecund Ground, wat zoveel betekent als vruchtbare aarde, is nog steeds veel naakt te zien, sm-maskers en moddergevechten, maar ook een teder portret van een vrouw in een badkuip of de afwezige blik van het model in Venus. Ze houdt haar hand op haar hart, een empathische lichaamshouding. Sam Andrea lijkt in een iets rustiger vaarwater terechtgekomen. Het fysieke aspect is zeker niet uit Andrea’s werk verdwenen, het komt alleen op een andere manier ten uiting. Andrea wisselde zijn uitbundige palet in voor een soberder en verstildere kleurstellingen, zoals veel incarnaatkleuren en tinten grijs.
Sam Andrea, Venus, 2023, Gallery van Fanny Freytag
“Dit wilde ik al heel lang maken, een schilderij met daarop een rug en een oortje, omdat daar het licht daar zo mooi doorheen gaat”, zegt Sam Andrea (Amsterdam, 1991) over Vrouw in bad. “Je hoort wel eens dat mensen een werk van Rembrandt willen aanraken vanwege zijn verfgebruik. Nou werk ik iets minder pasteus dan hij deed, maar dat wil ik ook.” Bij het idyllische Vrouw in bad slaagt Andrea daar in, want als kijker voel je de neiging opkomen om de rug te strelen.
Desondanks lijkt echt contact niet mogelijk. Het model in Venus kijkt je niet aan en de vrouw in de badkuip kijken we op de rug. De werken zijn dus zowel intiem als afstandelijk. Dat is ook de reden dat Andrea portretten maakte van iemand met een hondenmasker en een portret waarop een naakte vrouw een wit masker opzet. “Het is geen kink ding”, zegt Andrea, “Het is meer dat je iemand met een masker op kan zien maar ook weer niet.”
Sam Andrea, White mask mirror, 2023, Gallery van Fanny Freytag
Minder uitbundig
Ook een groter werk als De worsteling is minder uitbundig dan Andrea dat voorheen zou hebben uitgevoerd. De lichamen liggen en zitten in de modder, maar de ongetemde gekte van voorheen lijkt te ontbreken. Ook hier wil je de lichamen het liefst aanraken, al was het maar om te zien of de modder echt is.
Een worsteling is het maken van een doek ook nog steeds voor Andrea. “Ik doe aan de twee eenzaamste sporten ter wereld: vechtsport en schilderen”, grapt hij staand voor Squared Circle, een groot werk met twee mensen onder de modder die op punt staan elkaar aan te vallen. Een gevecht met een tegenstander of met verf: in beide gevallen ben je volledig op jezelf aangewezen.
Sam Andrea, De worsteling, 2023, Gallery van Fanny Freytag
Special edition
Ter gelegenheid van Fecund Ground is ook een fraaie boxset verschenen met 20 linosnedes die Andrea de afgelopen 10 jaar maakte. Lino’s maakt Andrea ter afwisseling van zijn schilderijen. Het maakproces is anders dan met verf, zegt Andrea. Verf gaat alle kanten op, maar linoleum niet. Andrea: “Voor mij is het een mooie manier om te zien wat ik de afgelopen jaren heb gemaakt. De vroegste lino’s maakte ik met mijn linkerhand, omdat ik de rechter destijds had gebroken.”
De enige galerie in Noord
Afgezien van een aantal projectruimtes Gallery van Fanny Freytag op dit moment de enige galerie in Amsterdam Noord. Dat is opmerkelijk gezien de snelle gentrificatie die het stadsdeel op dit moment ondergaat. De ruimte aan de schaafstraat, op het bedrijventerrein Hamerstraat, is licht en heeft hoge plafonds en is dus zeer geschikt als galerie.
Dat dachten Ruben Bunder en Meier Boersma ook. Het duo achter Galerie Vriend van Bavink, gevestigd in de binnenstad, zag mogelijkheden voor een dependance in Noord. Fanny Freytag, vernoemd naar de excentrieke barones Elsa von Freytag Loringhofen van wie wordt vermoed dat ze het urinoir van Duchamp maakte, opende dit najaar haar deuren.
Gallery van Fanny Freytag wordt gerund door Len Rooth en Nina Harzallah-Winterink. Zij zijn vanaf het begin nauw betrokken geweest bij het opstarten van de galerie en tekenen voor de programmering. Deze komt deels overeen met die van de moedergalerie, zo was Sam Andrea al een aantal keer aan de Geldersekade te zien.
Sam Andrea, Vrouw op troon, 2023, Gallery van Fanny Freytag
Fecund Ground van Sam Andrea is nog tot en met 20 januari te zien bij Gallery van Fanny Freytag
