17 october 2023, Wouter van den Eijkel
Het atelier van... Tycho van Zomeren
Tycho van Zomeren maakt lange dagen in zijn Utrechtse atelier. Daarin wordt het ritme bepaald door de techniek waarin hij werkt en de fase waarin een werk zich bevindt. Het resulteert in doeken die fotorealistisch lijken, maar dat niet zijn. Door strakke kadrering bieden ze de kijker ook weinig houvast. “Ik wil het gevoel van de kijker raken. Licht en kleur hebben een primaire impact op emoties.”
Vortex is titel van zijn solotentoonstelling bij Frank Taal. De doeken zijn geïnspireerd door de lichtval van de doorbrekende zon tijdens een onweersbui. Op die momenten kan de lucht hele bijzondere kleuren hebben. Van Zomeren ziet zo’n onweersbui als een draaikolk, een vortex, in de hemel.
Waar is je atelier en hoe ziet het eruit?
Mijn atelier is aan de Draaiweg 51 in Utrecht, net buiten het centrum, ik fiets er in 10 minuten heen. Het is in een karakteristiek voormalig schoolgebouw uit 1904. In dit gebouw zijn nu ateliers gevestigd. Mijn atelier is iets groter dan 25m2. Niet zo groot als ik zou willen, maar wel heel hoog. Er zijn grote ramen, die ook open kunnen en een mooi uitzicht bieden op een hofje. Er is veel licht. Aan de muren heb ik verticale houten latten bevestigd zodat ik de schilderijen makkelijker hoger en lager kan hangen. Boven de ingang van de ruimte heb ik een vide die ik gebruik voor opslag. Meestal is het opgeruimd en georganiseerd, maar in een drukke periode kan het ook rommelig zijn.
Tycho van Zomeren, Reflection #1, 2022, Frank Taal Galerie
Je bent schilder, ik neem aan dat natuurlijk licht een vereiste is voor jou of vind je een grote opslag of vrienden/collega’s nabij belangrijker?
Natuurlijk licht is voor mij heel belangrijk. De kleur en de intensiteit van het daglicht veranderen in de loop van de dag, waardoor ik de schilderijen steeds in een ander licht zie. Dit vind ik fijn. Goed kunstlicht is voor mij ook belangrijk omdat ik vaak 's avonds doorwerk. Ik heb daarom extra licht geïnstalleerd in de ruimte, met aanpasbare kleurtemperatuur en een dimmer. Verder vind ik hoogte belangrijk omdat ik grote schilderijen dan hoger kan hangen als ik het onderste deel schilder. Ook moet de ruimte goed geventileerd kunnen worden.
Hoe ziet een typische dag in je atelier eruit? Zijn er routines, staat er muziek aan of is het muisstil, is bezoek welkom of liever niet?
Meestal begin ik om 10 uur, omdat mijn concentratie vroeg in de ochtend minder goed is. Als ik in mijn atelier kom, ga ik eerst goed kijken naar het werk waar ik het laatst mee bezig was. Ik probeer open te staan voor wat er aan het ontstaan is en eventueel stel ik mijn plan bij. Vervolgens ga ik alles klaarzetten wat ik nodig heb en kleed ik mij om.
Als ik aan het werk ben, heb ik eigenlijk geen bezoek. Ik ontvang graag mensen, maar het liefst als het werk af is. Vaak luister ik naar luisterboeken of podcasts tijdens het schilderen.
Het werkritme wordt bepaald door de technieken waarmee ik werk en in wat voor stadium ik ben in het schilderproces. Voor de achtergronden werk ik bijvoorbeeld met acrylverf. Omdat deze verf snel droogt moet ik ook snel werken en vervolgens moet het dan drogen voordat ik verder kan. Als ik in de voorgrond met olieverf werk, zorgt de lange droogtijd voor een ander ritme.
Aan het eind van de werkdag ruim ik op, maak ik procesfoto's en schrijf ik in mijn logboek. Vaak is het dan al laat. Ik heb geen vaste eindtijd, maar ik probeer het niet later te maken dan 9 uur.
Tycho van Zomeren, Diffraction, 2021, Frank Taal Galerie
Voordat je de kunstacademie bezocht, studeerde je een jaar aan de designacademie en enige tijd bouwkunde aan de TU in Eindhoven. Werkt dat door in je doeken of manifesteert dat zich meer in je werkwijze?
Ik heb een aantal dingen geleerd waar ik nog steeds veel aan heb gehad, zoals tekenlessen, het visualiseren van diepte, het werken met digitale beeldbewerkingsprogramma’s, kleurentheorie en kennis van materialen. Ook een conceptuele werkwijze. Mijn schilderproces is heel erg uitgedacht.
Bij Frank Taal is op dit moment de tentoonstelling Vortex (draaikolk) te zien. Op de voorstellingen kijken we door een aantal takken naar een hemel. Hoe kwam je op die titel en wat wil je ermee zeggen?
Veel schilderijen in de tentoonstelling zijn geïnspireerd op de lichtval als de zon doorbreekt tijdens een onweersbui. De lucht kan op die momenten hele eigenaardige kleuren laten zien. Zo'n zware onweersbui zie ik als een draaikolk in de hemel, daar komt de titel vandaan.
Tycho van Zomeren, Nimbus, 2023, Frank Taal Galerie
Een van de dingen die opvalt aan je werken is de strakke kadrering waardoor je de kijker nauwelijks houvast geeft. Er is geen narratief. Ook lijkt je werk op het eerste gezicht fotorealistisch, maar ook dat is niet het geval. Is het je te doen om een spel met onze waarnemingsvermogen? Moeten wij als kijker het werk afmaken?
De kijker moet inderdaad het werk afmaken, maar het is mij niet alleen te doen om een spel met ons waarnemingsvermogen te doen. Ik wil het gevoel van de kijker raken. Licht en kleur hebben een primaire impact op emoties. Met de geleidelijkheid in kleurovergangen, de gelaagdheid en de vele details wil ik het kijken vertragen. Loskomen van de alledaagse manier van kijken naar de wereld en stilstaan bij dingen die we niet altijd opmerken vanwege onze drukke levens waarin we worden overspoeld met beelden. Dat is wat ik met mijn schilderijen wil bereiken.
Tycho van Zomeren, Ripples, 2023, Frank Taal Galerie
Door de kleurstelling (rood-wit) moest ik bij het werk Ripples aan een werk van Daan van Golden denken, maar ik kan me voorstellen dat jij niet aan hem dacht toen je het werk maakte. Welke kunstenaars zijn je inspiratiebronnen?
Toen ik het werk maakte heb ik er niet aan gedacht, maar ik vind het werk van Daan van Golden wel geweldig. Tijdens mijn academietijd heb ik er veel naar gekeken. Er zijn heel veel kunstenaars die mij inspireren, zoals bijvoorbeeld Giorgione, Marc Rothko, Edward Hopper, Luc Tuymans, Avery Singer, Tomas Scheibitz, Sterling Ruby, en Alex Dordoy.
Als ik je carte blanche gaf en tijd en ruimte geen rol zouden spelen. Wat voor werk zou je dan maken?
Ik zou graag echt een jaar de tijd nemen om een heel groot schilderij maken, en dan denk ik aan bijvoorbeeld drie bij zes meter. Door het formaat zou het dan heel immersief worden.
Waar werk je op dit moment aan?
Op dit moment ben ik vooral aan het experimenteren met verschillende technieken Ik weet nog niet precies waar dit naar toe gaat leiden, maar ik heb het idee dat ik iets nieuws te pakken heb.
