03 march 2023, Flor Linckens
Elias Sime: Een sculpturale oproep tot duurzaamheid
In GRIMM in Amsterdam is tot en met 11 maart een solotentoonstelling te zien van de Ethiopische kunstenaar Elias Sime, wiens werk vorig jaar nog te zien was in de Arsenale tijdens de Biennale van Venetië. Zijn praktijk gaat over de delicate balans (een “tightrope”) tussen technologische vooruitgang en de nadelige gevolgen daarvan voor het milieu. Sime maakt voor zijn grootschalige en complexe reliëfs veelal gebruik van afval, variërend van afgedankt computerafval tot organisch materiaal. Zijn energieke en sculpturale kunstwerken worden getekend door een opvallende textuur en diepte en zijn zowel geworteld in de abstracte als in de figuratieve traditie.
De praktijk van Sime is sterk gericht op de invloed van consumentisme op mens en milieu. Het Westen exporteert op grote schaal en in hoog tempo afval naar landen als Ethiopië — van synthetische kleding tot e-waste — dat niet zelden giftig is en daarmee een reeks nieuwe problemen veroorzaakt. Door het materiaal te gebruiken in zijn werk zegt de kunstenaar iets over postkoloniale verhoudingen en onze verstoorde relatie met de natuur. Zijn werken verworden daarmee tot een symbool voor een complexe uitwisseling op mondiaal niveau en de urgentie van het klimaatprobleem. Toch is dat voor Sime niet de enige interessante laag in het materiaal. Het staat voor hem tegelijkertijd ook symbool voor de spanning tussen traditie en technologische vooruitgang, het fysieke versus het digitale en de kwetsbare en soms onvoorspelbare wijze waarop techniek ons zowel verbindt als polariseert.
Sime maakt voor zijn dynamische werken onder meer gebruik van printplaten, toetsenborden, knopen, plastic dopjes en telecommunicatiekabels. Vervolgens weeft en laagt hij deze vaardig tot driedimensionale wandmozaïeken. De materialen die hij gebruikt zijn afkomstig van vuilnisbelten en de grootste openluchtmarkt in Afrika in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Dat materiaal resulteert in veel gevallen in vrolijk gekleurde wandwerken die soms bestaan uit duizenden kabeltjes of andere componenten. Het uiteindelijke formaat van het werk wordt intuïtief bepaald en hangt meestal samen met het moment waarop Sime het gevoel heeft dat hij het volledige verhaal achter het materiaal heeft kunnen delen.
In sommige gevallen is de natuur letterlijk zichtbaar in zijn kunstwerken: de sculpturale wandwerken hebben dan iets weg van een uitgestrekt topografisch landschap, bezien vanuit de lucht. Sime wordt voor zijn werk vaak geïnspireerd door de veerkracht en schoonheid van de natuur.
Op visueel vlak verwijzen zijn werken naar modernistische kunst, colour field painting en figuratieve kunst, maar ook naar de Ethiopische beeldtaal, bijvoorbeeld in de vorm van textielprints. De kunstenaar maakt in zijn praktijk gebruik van mondeling overgedragen, traditionele kunst- en ambachtstechnieken, die hij zich eigen maakt door middel van uitvoerig onderzoek en gesprekken met Ethiopische gemeenschappen. Het is voor de kunstenaar ook een manier om de oorsprong van zijn artistieke instincten te onderzoeken. Het gebruik van traditionele technieken staat in schril contrast met de massaal geproduceerde consumentenelektronica die hij verwerkt in zijn werken en het zorgt er voor dat zijn werk naast een universeel karakter ook een cultureel specifiek element met zich meedraagt. Sime werkt hiervoor veelvuldig samen met curator en antropoloog Meskerem Assegued, met wie hij in 2019 het Zoma Museum oprichtte in Addis Abeba, een milieubewust kunstinstituut waar onder meer een school, bibliotheek en een tentoonstellingsruimte aan verbonden zijn.
Het werk van Elias Sime is onder andere opgenomen in de collecties van het Metropolitan Museum of Art in New York, het 21st Century Museum of Contemporary Art in Kanazawa (Japan) en het Princeton University Art Museum. In 2019 ontving de kunstenaar de African Art Award van het Smithsonian National Museum of African Art en een jaar later werd hij genomineerd voor de prestigieuze Hugo Boss Prize, een samenwerking tussen het Guggenheim Museum en Hugo Boss.
