16 november 2022, Oscar van Gelderen
Het atelier van... Denitsa Todorova
Hoe ziet het ideale atelier eruit? Hoeveel tijd spendeert een kunstenaar in zijn atelier? Is het een heilige plek? In de reeks ‘Het atelier’ deze week: Denitsa Todorova, die vertegenwoordigd wordt door Josilda da Conceição Gallery in Amsterdam.
Gaat u iedere dag naar uw atelier?
Ik probeer zoveel mogelijk tijd door te brengen in mijn atelier. Niet alle dagen zijn even productief of boordevol activiteiten. Ik vind het echter belangrijk om er te zijn, ook al is het enkel om te reflecteren op mijn tekenproces en werk. Mijn atelier beschouw ik als een veilige ruimte, het is de meest intieme plek voor een kunstenaar en de plek waar het kunstwerk ontstaat. Het is dus niet vreemd dat ik er elke dag wil zijn.
Studio view 2021, foto: Bram Mönster
Hoe laat vertrekt u naar uw atelier, en hoe: te voet, per fiets, openbaar vervoer of auto?
Ik ben eerder een avond- en nachtmens. De avond geeft mij meer energie, maar ook gemoedsrust. Ik begin meestal te werken rond de middag en werk dan door tot in de late avond. Meestal wandel ik naar mijn atelier, ik doe bijna alles te voet. Ik hou van de interactie met de dynamiek van de stad, en de mensen die ik zie in de straten. De stad is een belangrijke bron van inspiratie. Vroeger liep ik altijd door de Diamantwijk, op weg naar mijn oude studio. De etalages van de diamantwinkels en de kijkende mensen inspireerden mij indirect en onbewust voor het maken van een reeks werken in 2018.
Studio view 2021, foto: Bram Mönster
Houdt u vast aan bepaalde rituelen in uw atelier? Muziek of juist stilte?
Ik heb altijd twee verse bloementuilen op mijn werktafel staan. De schoonheid van de kleuren en de vormen geeft mij rust en concentratie, maar ook het verval en vergaan van de bloemen boeit mij. Het is de levenscyclus, maar dan in een vaas. Die gedachte kan je vaak terugvinden in mijn tekeningen. Ik hou van stilte. Mijn werkproces vergt veel focus en concentratie. Het voortdurend veranderen van songs en muziek zou mij teveel stresseren en afleiden van mijn tekenen. Het klaarmaken van het papier is een dagelijks ritueel waarmee ik steevast mijn dag in het atelier start.
Hands of the artist 2021, foto: Bram Mönster
Hoe belangrijk is licht voor u?
Heel vaak zeggen mensen dat mijn tekeningen over de duisternis gaan of het zwarte. Maar in feite is dit onwaar. Het is zoals de scene in een theater waar niets gebeurt zolang je het licht niet aansteekt. Iedere tekening vloeit voort uit mijn overtuiging om ‘licht op te wekken in het donker’. Het gaat in mijn kunst over het licht, niet over het donkere of zwarte. Geleidelijk wis ik kleine delen van een volledig zwart gemaakt oppervlak uit, en laat op die manier het licht door de scheuren in de duisternis naar binnen. Lichtvlekjes komen door het grafietgordijn: wat je erachter ziet, staat open voor interpretatie. Het staat de kijker vrij met het eraan verbinden van associaties en betekenissen. In mijn atelier speelt natuurlijk- en kunstlicht een belangrijke rol voor mijn maakproces.
Studio view 2021, foto: Bram Mönster
Hoe gaat u te werk? Begint het werk pas op het moment dat u uw atelier betreedt of gaat het werk altijd en overal door?
Ik inspireer mij op alledaagse fenomenen. Texturen, vormen en patronen als wateroppervlakken, weerspiegelingen, marmerstructuren en vuurwerkexplosies trekken mijn aandacht als kunstenaar. Frivole effecten, zeg maar, eerder dan statische scènes. Accidentele, schijnbaar futiele details die nochtans het weefsel van de werkelijkheid uitmaken: het geruis van de realiteit. Het zijn vaak die kleinigheden die de wereld haar onmiskenbare karakter verlenen: het kraken van een vinylplaat, de schorheid van een stem, de korrel van een foto. Ik tracht hier visueel gestalte aan te geven. Ik wens sensorische indrukken – de intensiteit van impressies – op deze manier terug te geven, wéér weer te geven, terug uit te drukken, opnieuw zichtbaar te maken. Abstract is mijn werk daarmee bezwaarlijk te noemen: eerder is het bijzonder concreet, superzintuiglijk.
Buiten mijn studio neem ik veel foto’s als startpunt van de tekeningen die ik enkel in mijn studio maak. Ik maak eerst het papier volledig zwart met grafietpoeder en dan neem ik het zwarte weer weg om een beeld te creëren. Het is een heel fysiek en arbeidsintensief werk dat heel veel tijd in beslag neemt. In een videodocumentaire op mijn website kun je dit proces bekijken.
Studio view 2021, foto: Bram Mönster
Hoeveel tijd spendeert u gemiddeld per dag in uw atelier?
Dat is heel verschillend. Het kan 72 uur duren alvorens ik mijn atelier verlaat, en soms ben ik maar twee uur in mijn atelier. Momenteel doe ik een residentie bij de Strabag Foundation in Wenen. Het atelier en mijn leefruimte liggen vlakbij elkaar zodat ik 24 op 24 uur wordt geconfronteerd met mijn werk, iets wat ik voorheen nog nooit heb meegemaakt.
Is het atelier een heilige plek?
Ik ben Bulgaarse, maar volgend jaar zal ik al even lang in België gewoond hebben dan in mijn thuisland. Eigenlijk zijn geen van beide landen mijn thuis. Een raar gevoel. De studio is – zoals ik al zei – een veilige plek voor mij, de plaats van mijn leefwereld en mijn denkbeeldige thuis. ‘A sacred place is what you make of it,’ zegt men wel eens. Een studio moet niet noodzakelijk groot of mooi zijn. Het moet wel beantwoorden aan bepaalde criteria: het is een plek die van jou is en niet wordt gedeeld, de plaats waar je creëert, je moet er comfortabel kunnen werken, je tekenmateriaal en dragers dienen steeds beschikbaar te zijn, zodat je snel kan beginnen werken, reeds afgewerkte en gestarte werken dienen goed zichtbaar te zijn en ik omring mij met bloemen, boeken, sketches en voorwerpen die mijn zintuigen beroeren..
Studio view 2021, foto: Bram Mönster
Ontvangt u er bezoek, van verzamelaars, curatoren of collega-kunstenaars?
Ik stel zeer hoge eisen aan mijzelf en aan mijn werk. De idee van perfectie maakt mijn werkproces eerder traag. Ik moet absoluut zeker zijn dat ik klaar ben om mijn werk te tonen aan de mensen die ik wil uitnodigen. Dat kan dus wat duren, maar eigenlijk is iedereen welkom om mijn studio te bezoeken. Mijn bezoekers zijn zowel verzamelaars als curatoren, kunstenaars, museumdirecteuren als toevallige bezoekers. Ik hou van de feedback die ik dan krijg. Ik heb trouwens een kleine tentoonstellingsruimte in mijn atelier.
Wat is het mooiste atelier dat u ooit heeft gezien?
Mijn vader was een beeldhouwer. Hij maakte grafmonumenten en beelden. Zijn studio was mijn speelruimte toen ik nog een kind was. Ik bewaar er nog mooie herinneringen aan: een atelier dat mij altijd zal bijblijven. Ik bezocht ook het prachtige atelier van de bekende Leipziger schilder Matthias Weischer. Ook het atelier van de Italiaanse Arte Povera kunstenaar Gilberto Zorio in Turijn vond ik bijzonder boeiend door zijn interesse in natuurlijke processen, transformaties en het vrijgeven van energie. Een onvergetelijke ervaring die mij deed nadenken om ook te starten met het maken van sculpturen.
Studio view 2022 werkproces, foto: Bram Mönster
Hoe ziet het ideale atelier eruit?
Het beeld van de ideale studio heb ik hierboven al beschreven, maar mijn atelier moet heel praktisch zijn en liefst uitgerust zijn met bijkomende ventilatie en airco om het grafietstof weg te nemen. Daarnaast moet er absoluut een opslag- en tentoonstellingsruimte zijn. Ik hoop trouwens in de nabije toekomst aanpassingswerken te doen in mijn studio, gelegen in een fantastisch leuk ateliercomplex aan de Leningstraat in Borgerhout (Antwerpen).
Studio view 2022, Denitsa Todorova
