Hoe ziet het ideale atelier eruit? Hoeveel tijd spendeert een kunstenaar in zijn atelier? Is het een heilige plek? In de reeks ‘Het atelier’ deze week: Carla Klein, van wie momenteel bij Annet Gelink Gallery een solotentoonstelling te zien is.
Gaat u iedere dag naar uw atelier?
Ik ga bijna elke dag naar mijn atelier, maar soms – als ik beelden aan het zoeken ben en aan het nadenken hoe ideeën gecombineerd met beeld in een schilderij vorm moeten krijgen – kan ik beter niet gaan. Dan is het idee nog niet af en krijg ik het ook niet goed op doek gezet. Ik wil dat het beeld helder voor me ligt en ik dat trefzeker kan verwerken, zodat ik een goede basis heb om op door te gaan. Dus ik ben soms ook in de doka of achter de computer aan het werk. Dat gaat meestal in fases: ik verzamel en verwerk meestal veel beelden in een keer. Als ik eenmaal de goede werkbare prints en/of de foto’s te pakken heb, ga ik pas schilderen. Ook dat doe ik meestal per serie, omdat het seriematige eigenlijk ook onderdeel is van het werk.
Hoe laat vertrekt u naar uw atelier, en hoe: te voet, per fiets, openbaar vervoer of auto?
Meestal ga ik – nadat ik mijn dochter naar school heb gebracht – op de fiets naar mijn atelier. Dat is tien minuten fietsen, lekker dichtbij, en dwars door een mooi stukje Rotterdam, fijn langs de Heemraadsingel of de Mathenesserlaan.
Houdt u vast aan bepaalde rituelen in uw atelier? Muziek of juist stilte?
Ik heb vaak de radio aan in mijn atelier. Ik werk in een atelier met vooral bovenlicht en weinig ramen naar buiten. De radio zorgt ervoor dat ik me toch verbonden voel met wat er buiten gebeurt, een soort raam zogezegd. Maar als ik me echt moet concentreren of als dingen heel spannend zijn, is het fijn om muziek op te zetten om me juist te laten meeslepen in een flow. Ik luister vaak naar Nick Cave en Modest Mouse, het liefste naar muziek die ik goed ken.
Hoe belangrijk is licht voor u?
Licht is super belangrijk. In mijn atelier heb ik een lichtstraat laten maken, en ik schilder voornamelijk met daglicht. Het lastige met verf is dat het verandert door verschillende soorten licht; ik kan daglicht en kunstlicht niet combineren in een schilderij, dus kies ik voor alleen daglicht. Ik merk ook dat het mengen van verf, de goede kleurcombinaties te pakken krijgen en het spelen met transparanties van verf en doek veel beter werkt als het licht mooi helder is.
Hoe gaat u te werk? Begint het werk pas op het moment dat u uw atelier betreedt of gaat het werk altijd en overal door?
Ik ben altijd aan het kijken naar beeld en omgeving, en foto’s aan het maken, aan het ordenen en aan het denken over hoe dingen gecombineerd kunnen worden. Het is niet eens een bewust proces, het speelt altijd op de achtergrond en komt op als er iets is wat het triggered, hoewel ik niet kan benoemen wat dat dan precies is. Heel vaak kom ik situaties tegen die ik al eerder als interessant heb beoordeeld, en kijk ik daar weer met een nieuwe blik naar. Mijn werk is altijd een combinatie van ergens zijn en ergens tegenaan kijken, en soms ook op bekende plekken voor de tweede keer bekijken. Wat daar de verandering in is, of door de bekendheid andere dingen opvallen, hoe je zelf in een plek staat en hoe je dat vastlegt, onthoudt en verwerkt en wat de waarde daarvan dan is.
Hoeveel tijd spendeert u gemiddeld per dag in uw atelier?
Ik denk een uur of vijf, soms meer, soms minder. Als je aan het schilderen bent, heb je een bepaalde mate van concentratie nodig. Het gaat er eigenlijk om precies de goede dingen te doen, en als je te lang doorgaat kan het resultaat zijn dat alles – het hele schilderij – in modder verandert. Afstand bewaren en op tijd stoppen is minstens zo belangrijk als doorgaan. Het vereist ook veel tijd om te kijken en te bedenken wat en waar er nog iets moet gebeuren, en wat dat voor effect dat niet alleen heeft op het beeld maar ook op het gehele doek. Maar soms moet je juist iets doen, het laten gebeuren en snel weg uit het atelier, de zaken op zijn beloop laten en de volgende dag met frisse ogen beoordelen wat er precies is gebeurd. En of dat wenselijk is en misschien het hele beeld een andere richting geeft.
Is het atelier een heilige plek?
In de zin dat er niemand mag komen en alles aan de kunst gewijd is? Nee, ik zie het atelier als een werkplek, waar alles gedaan mag worden. Het moet een goede open sfeer hebben. Als ik aan een schilderij werk, heeft het wel mijn voorkeur om dat schilderij voor mezelf te houden. Ik vind het prettig om daar in alle stilte aan te werken en mijn eigen afwegingen te maken. Op het moment dat iemand het ziet, kijk ik er al met andere ogen naar en wordt het schilderij in de buitenwereld geplaatst. En gaan er andere regels tellen, die eigenlijk nog niet van toepassing zijn op de staat waarin het werk verkeert.
Ontvangt u er bezoek, van verzamelaars, curatoren of collega-kunstenaars?
Jazeker, het liefste als er wat af is en ik dus wat wil laten zien. Ook verstuur ik foto’s van schilderijen als ze af zijn naar bevriende kunstenaars en mijn galeriehouders. Annet Gelink komt geregeld kijken, maar met mijn andere galerie – Tanya Bonakdar Gallery in New York – is dat natuurlijk wat moeilijker. Op het moment dat ik wat uitstuur, weet ik meestal dat ik er tevreden mee ben en het wel de wereld in kan sturen :) De rest van de tijd zie ik mijn atelier vooral als een werkplek waar ik lekker ongestoord bezig ben.
Nu ik net een nieuwe website heb laten maken – door Marco Douma, (www. carlaklein.studio) – voelt het alsof mijn atelier online staat, in plaats van alleen mijn werk, wat wel fijn is, omdat het atelier een soort referentiekader wordt, een rode draad.
Wat is het mooiste atelier dat u ooit heeft gezien?
Ik zou het op het moment niet echt weten; soms loop je langs een gebouw wat je opvalt, of een plek ergens, in de woestijn bijvoorbeeld, waarvan je denkt: hier zou ik wel een atelier willen. Maar mijn atelier, wat midden in de stad ligt – vlakbij het water, zo groot is en makkelijk bereikbaar is – werkt ook erg goed moet ik zeggen.
Hoe ziet het ideale atelier eruit?
Ik vind modernistische gebouwen prachtig: veel licht, strak en helder, gecombineerd met woeste natuur – dat lijkt me wel wat.