05 june 2019, Oscar van Gelderen & Manuela Klerkx
De keuze van… Marc-Jan van Laake (kunstadviseur)
In de rubriek ‘De keuze van…’ laten we een keur aan kunstliefhebbers (van incidentele kopers tot kunstprofessionals) aan het woord over hun beleving van kunst, en vragen we naar hun voorkeuren: waar zien ze het liefste kunst? Waar kopen ze, en vooral: wie kopen ze? In dit deel Marc-Jan van Laake (kunstadviseur)
Wat betekent kunst voor jou?
Ik geniet enorm van wat andere mensen maken. Ik heb altijd geloofd dat een kunstenaar over een bijzondere antenne beschikt, het zijn mensen die ons – ‘gewone stervelingen’ – op andere gedachten kunnen brengen en nieuwe inzichten kunnen geven. Soms voelen intuïtief we aan dat er iets gaande is in een samenleving, maar kunnen we de vinger nog niet precies op de zere- of aangename plek leggen. Een kunstenaar kan de vormgever zijn van een tijdgeest. Soms zie je dat pas jaren later, maar in mijn ogen hebben de beste kunstenaars dat in zich, ongeacht hun kunstvorm.
Heb je kunst van huis uit meegekregen of heb je zelf je pad moeten vinden?
Mijn moeder heeft een zeer goed oog voor mooie zaken. Zij nam mij al vroeg mee naar musea en rommelmarkten. Haar budget was destijds beperkt, maar ze heeft een voortreffelijke smaak en al doende mij iets meegegeven waar ik nu een leven lang plezier van beleef.
In de jaren negentig van de vorig eeuw werkte ik bij een prenten antiquariaat in de Spiegelstraat, waar ik de liefde voor werk op papier heb ontwikkeld, en later om de hoek, op de Keizersgracht, bij een prominente – on-Nederlands opererende – decorateur. Hij leerde mij dat er wezenlijk geen verschil is tussen kijken naar een schilderij of naar een meubelstuk. Je kunt toegepaste kunst op dezelfde manier benaderen: is de kunstenaar geslaagd in zijn opzet? Is er iets origineels ontstaan? Is het object of het kunstwerk het resultaat van noeste arbeid en vele malen vallen en opstaan, of was er sprake van een eenmalig helder moment? Het klinkt allemaal wat clichématig, maar het heeft mijn terughoudendheid om iets over toegepaste kunst te zeggen wel verminderd.
Jeroen Brouwers, 2018, Emo Verkerk.
Waar haal je je informatie over het wel en wee in de kunstwereld vandaan: krant, vakbladen, televisie, online?
Rondlopen en zelf kijken, tijdschriften lezen, krantenrecensies. Het standaardwerk een beetje. Ik deel al meer dan vijftien jaar visitekaartjes uit van mijn adviesbureau, dan krijg je dagelijks een ongelofelijk grote hoeveelheid e-mails binnen met ‘aanbod’. Mijn kinderen zagen pas op mijn telefoon dat ik 20.000 ongelezen mailtjes had staan (!) Toch zit er af een toe iets tussen waarvan ik gelijk voel dat ik het verder wil rechercheren.
Ik heb een behoorlijk groot internationaal netwerk en daar komen ook tips uit voort die ik bekijk. Van sommige mensen vind ik namelijk dat ze geregeld met interessante suggesties komen, die bekijk ik extra aandachtig, maar ik zal ze nooit klakkeloos volgen. Na jaren kunst kijken en kunst kopen heb ik geen last meer van de zogenaamde ‘fear of missing out’. Ik kan zonder problemen zeggen: ‘Die en die show heb ik gemist’ en ‘Nee, ik heb die kunstenaar nooit aangekocht’.
Waar bekijk je het liefste kunst? In een galerie, museum, een beurs of online?
Het allerliefst in een museum! Als je jaren kunst koopt, loop je ook veel rond op beurzen of kijkdagen van veilingen. De kans bestaat dan dat je de verkeerde standaarden gaat aanleren. Over het algemeen is het allerbeste werk te zien in musea en niet in de handel. Het is voor mij van groot belang af en toe ‘de ogen te wassen’ in een museum: daar vind ik de kwaliteitsnorm. Voor mijn adviezen en aankopen wil ik van die standaard niet heel veel afwijken.
Ik was nooit een grote liefhebber van online naar kunst kijken, ik ben een beetje van de oude stempel: je wilt kunst toch zien hangen of staan, de uitstraling voelen en de geur opsnuiven. Ik hoor geregeld als ik met cliënten op een veilingkijkdag loop dat de foto uit de catalogus totaal geen recht doet aan het werk op zaal. Ineens lijkt het veel groter, of intiemer. Nuances zijn zo belangrijk. Waarom is het ene kunstwerk het helemaal en het bijna vergelijkbare kunstwerk het helemaal niet?
Grappig genoeg kijk ik de laatste tijd wél wat vaker online, ook samen met cliënten. Door mijn nogal op de persoon afgestemde werkwijze duurt het vaak lang voordat ik met een client tot een aankoop kom. Eerst moeten we samen veel gezien hebben, ik moet een beetje invoelen wat bij hen past en de client ervaart zo stukje bij beetje mijn kwaliteitsminima. Door samen op Gallery Viewer te kijken kun je in een korte tijd al een hele mooie voorselectie maken.
Vicks on Stainless Steel, 2011, Job Koelewijn.
Hoe vaak per jaar koop je kunst? Koop je werk in oplage of liefst uniek werk?
Beroepsmatig koop ik wekelijks/maandelijks kunst. Idealiter uniek werk en geen oplages. Bij interessante grafiek – waar de druktechniek echt iets toevoegt en geen chique manier van reproduceren is – heb ik geen moeite met oplages. Verder koop ik al jaren vintage fotografie: daar is de oplage heel vaak totaal onduidelijk en kijk je vooral naar de afdruk zelf.
Mijn laatste privé aankoop is een gesigneerde foto van David Seymour die onlangs een grote tentoonstelling had in het Joods Historisch Museum. Seymour (aka Chim) is een van de medeoprichters van Magnum, het beroemde collectief voor fotojournalistiek. Na WOII keerde hij terug naar Europa, waaruit hij was gevlucht voor de nazi’s, en kreeg hij een grote opdracht van Unesco, om in opvangkampen voor weeskinderen te fotograferen. Zijn foto’s tonen de hoop en het optimisme te midden van totale misère, en daarmee ook de veerkracht van de mens. Ik kocht deze foto en een aantal andere rechtstreeks van de dochter van de Amerikaanse officier die Seymour door Europa reed. Ik heb nog steeds contact met haar hoewel de Seymour-bron inmiddels opgedroogd is.
En waar koop je dan: in de galerie, op een kunstbeurs, op een veiling of online?
Overal, werkelijk overal.
Muscles, 2019, Rezi van Lankveld.
Is het belangrijk dat jij en je partner het altijd eens zijn over een aankoop? Hoe beslis je/jullie?
Wij hebben lang geleden besloten dat we ieder onze eigen aankopen doen, maar we praten er wel veel over. Twaalf jaar geleden kocht ik privé een grote foto van Wolfgang Tillmans. Door het hele Tillmans-aanbod bladerend zou mijn aankoop nog niet in de buurt van de top tien van mijn dame komen, maar het werk past perfect thuis, en iedereen is er blij mee. Dwingend overleg over aankopen kan tot compromis-stukken leiden, en dan is niemand echt blij. Grappig genoeg koopt mijn partner heel vrij en origineel. Er is nog geen moment geweest dat ik niet kon leven met haar aankopen, hoewel ik best dwingend kan sturen in het voortraject ;).
Is er een galerie waar je een speciale band mee hebt?
Ik vind een speciale band een groot woord, maar Fons Welters verdient een vermelding voor de prachtige, compromisloze shows die ik daar door de jaren heen zag. Verder kom ik graag bij andriesse eyck omdat er ouderwets tijd wordt besteed aan je zoekvraag. Drie tot vier keer terugkomen voor dat ene stuk dat jou past is geen uitzondering. Het lijkt wat old-school in een tijd van haast en instant bevrediging, maar ik houd er erg van. Ze maken iedere tentoonstelling weer opnieuw een kleine catalogus, ik koester veel van die boekjes in mijn bibliotheek.
L'Air du Temps, 2015, Otobong Nkanga.
Als je onbeperkt budget had, van wie zou je dan een werk aankopen?
Het Gezicht op Delft van Vermeer, dat te bezichtigen is in het Mauritshuis. Ik denk niet dat dat uitleg behoeft, ga er maar voor zitten. Of een Jan van Eyck, en dan liefst het Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw. Dit is natuurlijk allemaal niet te koop, maar ik vrees dat ik met zo’n vraag toch steeds bij referentie-stukken uit musea terecht kom.
Wie zijn je favoriete kunstenaars op Gallery Viewer, en waarom? Liefst een mix van Nederlandse en buitenlandse kunstenaars!
Ik zit op dit moment in een wat behoudender periode, vandaar wat namen van kunstenaars die al wat langer meedraaien:
Robert Zandvliet – Klassieke Hollandse schilder. Werkt gestaag aan een prachtig oeuvre. Heeft me een paar jaar minder gegrepen, maar toen ik onlangs zijn schilderij Stage of Being V (2017) zag in museum Voorlinden, was ik weer helemaal verkocht.
Emo Verkerk – Breed en eigenzinnig repertoire, zowel de sculpturen als de schilderijen.
Job Koelewijn – Radicaal in denken en in uitvoering. De kunst staat altijd voorop, commercie komt op de laatste plaats.
Otobong Nkanga – Sensueel werk en troostrijk. De gouaches zijn van een ongekende schoonheid en de fraaie wandtapijten passen in menig interieur.
Rezi van Lankveld – Oprecht in haar zoektocht. Ik volg haar al jaren, en vind haar ontwikkeling prachtig.
Carel Visser - Voor mij de belangrijkste naoorlogse Nederlandse modernistische beeldhouwer. Het werk heeft altijd een imperfect randje waardoor het spannend en houdbaar blijft.
Navid Nuur is interessant, komt steeds weer met nieuwe vondsten en ideeën, zonder dat het gimmicks worden.
zonder titel, 1984, Carel Visser.
Bekijk de website van Marc-Jan van Laake
Gallery Viewer en Het Parool zijn op 18 april 2019 mediapartners geworden. De samenwerking bestaat uit een uitwisseling van content. Zo publiceert Het Parool wekelijks de rubriek ‘De keuze van…’ van Oscar van Gelderen en Manuela Klerkx in de krant en op de site.
